Ο ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ Θ. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΘΕΔΡΙΚΟ ΝΑΟ PARNU ΤΗΣ ΕΣΘΟΝΙΑΣ (ΦΩΤΟ)

Ἱερώτατε Μητροπολῖτα Ταλλίνης καί πάσης Ἐσθονίας κύριε Στέφανε, Προκαθήμενε τῆς Ἁγιωτάτης Ὀρθοδόξου Αὐτονόμου Ἐκκλησίας ταύτης, 

Ἱερώτατοι καί Θεοφιλέστατοι ἀδελφοί Ἱεράρχαι, 

Ἐντιμότατοι ἐκπρόσωποι τῶν Ἀρχῶν, 

Τέκνα ἐν Κυρίῳ ἀγαπητά, 

«Σήμερον καρπογονεῖν ἡ χάρις ἀπάρχεται» (Στεφάνου Ἁγιοπολίτου στιχηρόν ἑσπερινοῦ ἑορτῆς).

Χαράν ἐμήνυσεν ἀληθῶς πάσῃ τῇ οἰκουμένῃ, κατά τόν ἱερόν ὑμνογράφον, ἡ σημερινή μεγάλη ἑορτή τῆς Γεννήσεως τῆς Ὑπεραγίας Δεσποίνης ἡμῶν Θεοτόκου καί ἀειπαρθένου Μαρίας. 

Χαράν, ὅμως, μηνύει ἰδιαιτέρως εἰς τήν ἡμετέραν Μετριότητα ἐλθοῦσαν ἐκ τῆς βασιλίδος τῶν Πόλεων καί ἐπαναξιουμένην ὅπως ἴδῃ καί αὖθις τά ἀγαπητά πρόσωπα τῶν ἐν τῇ εὐλογημένῃ Χώρᾳ τῆς Ἐσθονίας παροικούντων Ὀρθοδόξων, κληρικῶν τε καί λαϊκῶν, οἱ ὁποῖοι ἀγωνίζεσθε ἐν ὁμονοίᾳ καί εἰρήνῃ φιλοτίμως τόν καλόν ἀγῶνα τῆς ἅπαξ παραδοθείσης πίστεως ἡμῶν καί ἐργάζεσθε ἕκαστος τόν προσωπικόν αὐτοῦ ἁγιασμόν, μένοντες πιστοί εἰς τήν σῴζουσαν διδασκαλίαν τῆς Μητρός Ἐκκλησίας τῆς Κωνσταντινουπόλεως, ἡ ὁποία χαίρει διαπιστοῦσα τήν ἀνοδικήν πορείαν τῆς μικρᾶς μέν ἀριθμητικῶς, ὡς ζύμης δέ ζυμούσης ὅλον τό φύραμα τῆς ἐνταῦθα κοινωνίας Ὀρθοδόξου Αὐτονόμου Ἐκκλησίας τῆς Ἐσθονίας. 

Αἱ ἑορταί τῆς Ἁγίας Ἐκκλησίας, ἀδελφοί καί τέκνα ἐν Κυρίῳ, δέν καθιερώθησαν ἁπλῶς καί ὡς ἔτυχεν, ἀλλά μετά πολλῆς τῆς ποιμαντικῆς σοφίας καί διακρίσεως ὑπό τῶν κατά καιρούς ἁγίων ποιμένων καί διδασκάλων, ὥστε, ἀποτελοῦσαι σταθμούς πνευματικοῦ ἀνεφοδιασμοῦ, νά συντελοῦν εἰς τήν προσωπικήν καί συνολικήν βίωσιν τῶν ἀγαθῶν, τά ὁποῖα ἀπορρέουν ἐκ τῆς Θείας Οἰκονομίας τοῦ Δομήτορος τῆς Ἐκκλησίας Κυρίου καί Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ. 

Τοιουτοτρόπως, τόσον αἱ Δεσποτοθεομητορικαί ἑορταί, ὅσον καί αἱ καθ᾿ ἡμέραν ἐπαναλαμβανόμεναι ἐτησίως μνῆμαι τῶν Ἁγίων μας, μᾶς θωρακίζουν δι᾿ αἰσθημάτων εὐγνωμοσύνης καί δοξολογίας πρός τόν Ἀρχηγόν τῆς πίστεώς μας, τόν δι᾿ ἡμᾶς σαρκωθέντα, σταυρωθέντα, ἀναστάντα, ἀναληφθέντα καί πάντα τά συνακόλουθα γεγονότα τῆς ἐπιγείου παρουσίας Αὐτοῦ βιώσαντα Κύριόν μας, ἀλλά καί πρός πάντα τά ἅγια πρόσωπα, τά ὁποῖα, καταστήσαντα τρόπον ζωῆς τήν εὐαγγελικήν διδασκαλίαν, ἔφθασαν εἰς τό σημεῖον τῆς κατά τό ἀνθρώπινον δυνατῆς θεώσεως, βασισθέντα εἰς τό κατ᾿ εἰκόνα καὶ ἐπιτυχόντα τό καθ’ ὁμοίωσιν. 

Πρώτη δέ μεταξύ τοῦ χοροῦ τῶν Ἁγίων Πάντων εὑρίσκεται ἡ Ὑπεραγία Θεοτόκος, ἡ ἀειπάρθενος Μήτηρ τοῦ Λόγου τοῦ Θεοῦ, ἡ κυρίως Θεοτόκος, ἡ ὁποία κατά τήν διδασκαλίαν τῶν Ἁγίων Πατέρων φέρει «τά τῆς Τριάδος δευτερεῖα καί θεός κατά χάριν μετά τόν κατά φύσιν Θεόν ὁμολογεῖται». Διά τόν λόγον αὐτόν οἱ σοφοί διδάσκαλοι τῆς Ἐκκλησίας, ὡς ὁ μέγας Γρηγόριος ὁ Θεολόγος, διδάσκουν λέγοντες: «Εἴ τις οὐ Θεοτόκον τήν ἁγίαν Μαρίαν ὑπολαμβάνει, χωρίς ἐστι τῆς θεότητος. Εἴ τις ὡς διά σωλῆνος τῆς Παρθένου διαδραμεῖν, ἀλλά μή ἐν αὐτῇ διαπεπλάσθαι λέγοι θεϊκῶς ἅμα καί ἀνθρωπικῶς (θεϊκῶς μέν, ὅτι χωρίς ἀνδρός ἀνθρωπικῶς δέ, ὅτι νόμῳ κυήσεως), ὁμοίως ἄθεος» (Γρηγόριος Θεολόγος, Ἐπιστολή θεολογική, P.G.101, 16). Ὁ δ᾿ ἕτερος μέγας χρυσορρήμων Ἱεράρχης Ἰωάννης διακηρύττει: «Ἡ οὖν μακαρία Μαρία ἡ Θεοτόκος ὑπέρ πᾶσαν φύσιν ἀνθρωπίνην τήν σωφροσύνην ἐφύλαξε, καί διά τοῦτο τόν Κύριον ἐν γαστρί συνέλαβεν. Εἰ δέ ἦν που τίς ἄλλη παρθένος ὑπέρ ταύτην τήν Παρθένον τῇ σωφροσύνῃ κεκοσμημένη, πάντως ἄν αὐτήν παραγαγών ὁ Κύριος εἰς αὐτήν ἐνῴκει» (Ὁμιλία εἰς τὴν Ὑπαπαντήν, P.G. 64,14). 

Ἀναιρῶν δέ συνοπτικῶς τήν διδασκαλίαν τοῦ Νεστορίου Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός ἐκφράζει τήν ἀπ᾿ αἰώνων πίστιν τῆς Ἐκκλησίας περί τοῦ προσώπου καί τοῦ ρόλου εἰς τήν παγκόσμιον σωτηρίαν τῆς Ἁγνῆς Κόρης τῆς Ναζαρέτ λέγων: «Θεοτόκον τήν ἁγίαν Παρθένον κηρύττομεν ὡς Θεόν κυρίως καί ἀληθῶς ἐξ αὐτῆς σαρκωθέντα γεννήσασαν. Χριστοτόκον δέ αὐτήν ἴσμεν μέν—Χριστόν γάρ ἐγέννησε—, ἀλλ᾽ ἐπειδή ἐπ᾽ ἀναιρέσει τῆς "Θεοτόκος" φωνῆς ὁ θεώλης Νεστόριος ταύτῃ κατεχρήσατο, οὐ Χριστοτόκον, ἀλλ᾽ ἐκ τοῦ κρείττονος ταύτην Θεοτόκον κατονομάζομεν. Χριστοτόκοι γάρ καὶ ἄλλαι προφητῶν καί βασιλέων μητέρες, μόνη δέ Θεοτόκος ἡ ἁγία Παρθένος Μαρία» (Κατά Νεστορίου, P.G. 43, 59). 

Xαρά, λοιπόν, ἀνέτειλε πάσῃ τῇ οἰκουμένῃ διά τῆς Γεννήσεως τῆς Παναγίας καί διά τοῦτο ἡ σημερινή ἑορτή κατέχει τόσην μεγάλην καί σημαντικήν θέσιν εἰς τήν λειτουργικήν παράδοσίν μας καί πανηγυρικῶς τιμᾶται εἰς τάς ἀνά τήν οἰκουμένην Ὀρθοδόξους Ἐκκλησίας. 

Ἡ Γέννησις τῆς Θεοτόκου ἔλυσε τό πολυχρόνιον ὄνειδος τῆς ἀτεκνίας τῶν γονέων της ἁγίων θεοπατόρων Ἰωακείμ καί Ἄννης, οἱ ὁποῖοι μετά ἀπό πολλήν προσευχήν καί αἴτησιν ἐπίμονον ἠξιώθησαν νά γεννήσουν εἰς προκεχωρημένον γῆρας θαυμαστῶς τήν Κεχαριτωμένην Μαρίαν. Ἀπετέλει δέ ὄνειδος διά τούς Ἰσραηλίτας ἡ ἀτεκνία, καθόσον ἀπέκλειεν αὐτούς ἐκ τοῦ γεγονότος νά καταστοῦν προπάτορες τοῦ ἀναμενομένου Μεσσίου. Μετά δέ τήν ἔλευσιν τοῦ Κυρίου εἰς τόν κόσμον, ὡς παρατηρεῖ ὁ Ἅγιος Γρηγόριος Παλαμᾶς, ἡμεῖς οἱ κατά πνεῦμα Ἰσραηλῖται δέν θεωροῦμεν τήν ἀκούσιον ἔλλειψιν τέκνων κατάραν, καθότι δυνάμεθα νά γεννήσωμεν πνευματικῶς ἐν ἡμῖν τόν Θεάνθρωπον Ἰησοῦν καί νά καταστῶμεν μικροί θεοτόκοι. 

Τοῦτο μαρτυρεῖ καί ὁ ἅγιος Μάξιμος ὁ Ὁμολογητής διδάσκων «ὁ τοῦ Θεοῦ Λόγος ἐφ᾿ ἅπαξ κατά σάρκα γεννηθείς, ἀεί γεννᾶται θέλων κατά πνεῦμα διά φιλανθρωπίαν τοῖς θέλουσι. Καί γίνεται βρέφος, ἑαυτὸν διαπλάττων ἐν ἐκείνοις ταῖς ἀρεταῖς. Καί τοσοῦτον φαινόμενος, ὅσον χωρεῖν ἐπίσταται τόν δεχόμενον» (Κεφάλαια θεολογικά, P.G. 90, 1181Α). 

Πατέρες καί ἀδελφοί, 

Τό Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον, τό ὁποῖον ἐκπροσωποῦμεν σήμερον, πάντοτε ἀπεβλεψεν εἰς τό εὐδιοίκητον τῶν ἑκασταχοῦ τοπικῶν Ἐκκλησιῶν καί κατέστησε κατά τόπους Ἐπισκόπους καί εἰς ἑνότητα πάντας περί τό ἀναίμακτον Θυσιαστήριον, τό ὑπό τοῦ Ἐπισκόπου ἱερουργούμενον, ἐκάλεσε: «Πάρθους καί Μήδους καί Ἐλαμίτας, καί τούς κατοικοῦντας τήν Μεσοποταμίαν, Ἰουδαίαν καί Καππαδοκίαν, Πόντον καί τήν Ἀσίαν, Φρυγίαν τε καί Παμφυλίαν, Αἴγυπτον καί τά μέρη τῆς Λιβύης τῆς κατά Κυρήνην καί τούς προσηλύτους, Κρῆτας καί Ἄραβας» (Πράξ. β΄, 9-11). Μήποτε οὐκ ἐκάλεσε ρώσσους καί γάλλους καί ἕλληνας, ἐπειδή τούτους δέν ἀναφέρει τό ἱερόν βιβλίον τῶν Πράξεων τῶν Ἀποστόλων; 

Ὁ δυνατός καί συγκαταβαίνων Θεός ἐποίησε πάντας τούς ἀνθρώπους ἀκόπως ἀκούειν εἷς ἕκαστος ἐν τῇ ἑαυτοῦ γλώσσῃ καί τῇ ἰδίᾳ διαλέκτῳ τά μεγαλεῖα τοῦ Θεοῦ. Ὁ Κύριος ἡμῶν ἦλθεν ἐπισυναγαγεῖν τά διεσκορπισμένα πρόβατα αὐτοῦ καί εἰσαγαγεῖν διά τῆς Χάριτός Του εἰς νομάς πλουσίας. 

Ἐν Ἐσθονίᾳ, πρό ἐνενήκοντα ἀκριβῶς ἐτῶν, «ἡ χάρις καρπογονεῖν ἀπήρξατο». Τότε, αἰτήσει κλήρου καί λαοῦ, τό Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον, ἐν τῇ εὐθύνῃ καί ἁρμοδιότητι αὐτοῦ, παρεχώρησεν εἰς τήν καί τότε ἐμπερίστατον Ὀρθόδοξον Ἐκκλησίαν, εἰς «τό μικρόν ποίμνιον», τήν αὐτόνομον καί αὐτοδιοίκητον ὕπαρξιν καί ζωήν,καί ἐνετείλατο εἰς τόν τότε προκαθήμενον αὐτῆς Mητροπολίτην Ἀλέξανδρον τήν διαρκῆ πορείαν τοῦ «μαθητεύειν» πάντας τούς ὀρθοδόξους πιστούς, διδάσκων «τηρεῖν» πάντα ὅσα ἐνετείλατο ὁ Κύριος (πρβλ. Ματθ. κη΄ 20). Καί ἐκεῖνος «πιστός ἄχρι θανάτου» εἰς τήν κλῆσιν «ἐξῆλθεν ἀπό τοῦ φρέατος τοῦ ὅρκου καί ἐπορεύθη εἰς Χαράν» μέχρις ὅτου «ἀπήντησε τόπῳ καί ἐκοιμήθη ἐκεῖ» (Γεν. κη΄, 10), καταστάς μάρτυς τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. 

Ἔκτοτε ἡ τοπική Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία, ἔχουσα ὡς ἀρχήν τό τοῦ Παροιμιαστοῦ «ἀρχή σοφίας φόβος Κυρίου» (Παροιμ. θ΄, 15), ἐστρατεύθη τήν καλήν στρατείαν, ηὐξήθη, ἐκαρποφόρησε «καρπόν ἑκατονταπλασίονα», ἐπορεύθη ἐν σοφίᾳ καί φόβῳ Θεοῦ, ἐδοκίμασε τήν χ α ρ ά ν τήν ἀνεκλάλητον τῆς ἀνθηφορίας καί εὐημερίας, μέχρις ὅτου ἐπεβλήθη εἰς αὐτήν τό ἔτος 1940 ὁ «καιρός τῆς στειρώσεως», ὁ πειρασμός καί ἡ ἀγωνία τοῦ Σταυροῦ, ἡ ἐπιθανάτιος ἀγωνία τοῦ λαοῦ της καί τά δάκρυα καί ὁ στεναγμός. Καί ἐταπεινώθη καί κατεδιώχθη ὡς ὁ Κύριός της καί Κύριος ἡμῶν καί ἔφυγεν ὁ λαός αὐτῆς εἰς ἄλλην Αἴγυπτον, τήν γειτονικήν Σουηδίαν, καί ἐχλευάσθη καί οὐκ εἶχε ποῦ τήν κεφαλήν κλῖναι καί ἐπροστατεύθη ἐν ἐξορίᾳ ὑπό τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, τῆς Μητρός της Ἐκκλησίας, εἰς τήν ὁποίαν εὗρε καταφυγήν εἰς τούς δυσκόλους ἐκείνους καιρούς. 

Κατά τήν ἀψευδῆ ὅμως ρῆσιν τοῦ Κυρίου «οὐδέν συγκεκαλυμμένον ἐστί ὅ οὐκ ἀποκαλυφθήσεται, καί κρυπτόν ὅ οὐ γνωσθήσεται» (Λουκ. ιβ΄, 2). Ὁ σπόρος ὁ ὁποῖος θάπτεται εἰς τήν γῆν, ἀναζητεῖ ἔξοδον διά νά ἔλθῃ εἰς τήν ἐπιφάνειαν, εἰς τό φῶς. 

Τοιουτοτρόπως καί ἡ αὐτόνομος Ἐκκλησία τῆς Ἐσθονίας ἐνομίσθη ὅτι «ἐτάφη» διά τῆς ἀναγκαστικῆς ἀποχωρήσεως τοῦ κανονικοῦ αὐτῆς ποιμένος ἀειμνήστου Μητροπολίτου Ἀλεξάνδρου καί τῆς ἐγκαταστάσεως αὐτοῦ εἰς τήν γῆν τῆς ἐξορίας, ὅπως, κατ᾿ ἀναλογίαν, ὁ Ἀδάμ καί ἡ Εὔα ἐξορισθέντες διά τήν ἁμαρτίαν αὐτῶν ἐκ τοῦ παραδείσου τῆς τρυφῆς εἰς τόν πόνον τῆς προσκαίρου ζωῆς. Ἤρκεσεν ὅμως ἡ π ρ ο σ ε υ χ ή καί ἡ δ έ η σ ι ς καί ὁ σ τ ε ν α γ μ ό ς καί τό ὄ ν ε ι δ ο ς ἀκόμη τῆς στειρώσεως καί ἀτεκνώσεως τοῦ Ἰωακείμ καί τῆς Ἄννης (πρβλ. οἶκον ἑορτῆς) διά νά γεννηθῇ ἡ χ α ρ ά, ὁ «ζωηφόρος βλαστός», ἡ Θεοτόκος, «ἡ ἀπαρχή τῆς ἡμῶν σωτηρίας», «διά νά ἐλευθερωθοῦν –καί νά ἐλευθερωθῶμεν ἅπαξ διά παντός οἱ πάντες- ἐκ τῆς φθορᾶς τοῦ θανάτου». 

Μέχρι τῆς ἀπελευθερώσεως τῆς Ἐσθονίας καί τῆς ἀποκτήσεως τῆς ἀνεξαρτησίας γενεαί ὁλόκληροι ἐμαρτύρησαν ἐν προσευχῇ καί δεήσεσιν «οὐ τήν ἐξ ἀνθρώπων ἀναμένοντες βοήθειαν, ἀλλά περιμένοντες μόνον τό ἔλεος» τοῦ Θεοῦ (πρβλ. εὐχήν κεφαλοκλισίας), ἐστερήθησαν τῶν πάντων καί αὐτοῦ τούτου τοῦ ἀγαθοῦ τῆς ἐλευθερίας, τῆς εἰρήνης, τῆς δημοκρατίας, τῆς δυνατότητος ἀσκήσεως τῶν θρησκευτικῶν των καθηκόντων. Μεταξύ αὐτῶν καί οἱ πολλοί Ὀρθόδοξοι πιστοί. Καί προσεκαρτέρουν οἱ πιστοί ὀρθόδοξοι ἐν «φόβῳ καί σκιᾷ θανάτου» ἄλλοι «εἰς προσευχήν ἐν τῷ ὄρει» ὡς ὁ ἅγιος Ἰωακείμ, ἄλλοι «ἐν παραδείσῳ ὄνειδος» ἔφερον, ὡς ἡ Ἁγία Ἄννα. 

Καί ἦλθε κατά τό ἔτος 1996 ἡ ε ὐ λ ο γ ί α τῆς ἀνασυστάσεως τοῦ αὐτονόμου τῆς Ἐκκλησίας μας αὐτῆς τῆς Ἐσθονίας, διά Πατριαρχικοῦ καί Συνοδικοῦ Τόμου τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, καί ἐξελέγη ὁ πρῶτος τῆς Ἐκκλησίας ταύτης, ἡ ὑμετέρα Ἱερότης ἀδελφέ Μητροπολῖτα κύριε Στέφανε, καί ἀνέθωρε καί πάλιν ἡ ἐλπίς καί σύν τῷ χρόνῳ ἀνέτειλε καί ἐπεκράτησεν ἡ χ α ρ ά διά τῆς τροφοῦ τῆς ἡμετέρας ζωῆς, τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου, τήν ὁποίαν ὕμνησαν, ὑμνοῦν καί θά ὑμνοῦν αἱ γενεαί τῶν Ὀρθοδόξων. 

Ἡ ἡμετέρα Μετριότης καί ἡ Μήτηρ Ἐκκλησία τῆς Κωνσταντινουπόλεως ἀποδίδομεν τήν ἀναγέννησιν τῆς Ὀρθοδοξίας εἰς τήν Χώραν ταύτην «εἰς τήν καθαρότητα τῶν εὐχῶν» τῶν πιστῶν τέκνων της καί «εἰς τήν πρός Θεόν παρρησίαν» τῶν ἁγίων ποιμένων καί μαρτύρων της κατά τά διαρρεύσαντα 90 ἔτη. 

Αὐτήν τήν χαράν τῆς προόδου καί τῆς ἀκμῆς τῆς τοπικῆς Ἐκκλησίας ἑορτάζομεν σήμερον ἡμεῖς οἱ ἀπό τῆς Κωνσταντινουπόλεως ἐλθόντες μαζί σας, ἀδελφοί Ὀρθόδοξοι Ἐσθονοί. Καί χαίρομεν μαζί σας. Καί καυχώμεθα καί ὑπερηφανευόμεθα διά σᾶς. Καί μαζί σας ὁμολογοῦμεν μίαν ἀλήθειαν, ὅτι κάθε ψυχή ἡ ὁποία παραβαίνει τόν νόμον τοῦ Θεοῦ, ἀργά ἤ γρήγορα, καταθέτει στοιχεῖα εἰς βάρος της. Δυνατόν νά ἀρνῆται τήν θείαν δίκην. Αἱ ἀγωνίαι ὅμως καί οἱ φόβοι της φανερώνουν ὅτι ὑπάρχει ἤδη ὁ κριτής, ἡ σ υ ν ε ί δ η σ ι ς, ἡ ὁποία δικάζει καί καταδικάζει, ἀκόμη καί ὅταν οἱ ἄνθρωποι ἐπιδοκιμάζουν, καθότι τό «κακόν βασιλεύει μέν, ἀλλ᾿ οὐκ αἰωνίζει», ἐνῷ τό ἀγαθόν καί τόν χρηστόν μένει μονίμως ἁγνόν καί κεχαριτωμένον καί θεῖον, ὅπως ἡ Θεοτόκος Μαρία, ἡ ἑστιάτωρ τῆς ἡμετέρας καί ὑμετέρας σημερινῆς, τέκνα ἀγαπητά, χαρᾶς καί εὐφροσύνης τῆς ἱστορικῆς ἐπετείου τῆς ἐνενηκονταετίας τῆς ζωῆς τῆς Ὀρθοδόξου αὐτονόμου Ἐκκλησίας σας. 

Πατέρες καί ἀδελφοί, 

Εὐλογοῦντες τόν εὐλογήσαντα ἡμᾶς Κύριον διά τήν τέλεσιν τῆς ἀναιμάκτου Θυσίας εἰς τόν περίλαμπρον καί ἱστορικόν τοῦτον Ναόν, ἐτελέσαμεν τήν εἰς πρεσβύτερον χειροτονίαν τοῦ εὐλαβεστάτου π. Χριστοφόρου, εἰς τόν ὁποῖον εὐχόμεθα πλουσίαν τήν εὐλογίαν τοῦ Κυρίου εἴς τε τήν ἱερατικήν καί εἰς τήν προσωπικήν του ζωήν. Φανερώσαντες δέ τοιουτοτρόπως τήν ἐνυπάρχουσαν πνευματικήν κοινωνίαν μεταξύ ἡμῶν ὡς μελῶν τοῦ μυστικοῦ Σώματος τοῦ Χριστοῦ, τῆς Ὀρθοδόξου δηλαδή Ἐκκλησίας, χαίρομεν μεγάλως, διαπιστοῦντες, ὅτι ἡ πρό 90 ἐτῶν ὑπό τῆς καθ᾿ ἡμᾶς Ἁγιωτάτης Μητρός Μεγάλης τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας χορηγηθεῖσα Αὐτονομία πρός τήν ἐνταῦθα τοπικήν καί τοσοῦτον ταλαιπωρηθεῖσαν ὑπό τῶν ἱστορικῶν δυστροπιῶν Ἐκκλησίαν τῆς Ἐσθονίας, οὐκ εἰς κενόν ἔπεσεν, ἀλλ᾿ ὁσημέραι, καί τῇ σοφῇ καί στοργικῇ ποιμαντικῇ ἐπιστασίᾳ τῆς τε ὑμετέρας φίλης Ἱερότητος, ἅγιε Ταλλίνης καί πάσης Ἐσθονίας κύριε Στέφανε, καί τῶν σύν ὑμῖν Θεοφιλεστάτων ἀρχιερέων καί ἀδελφῶν, καθίσταται ἀφορμή καί βάσις διά συνεχεῖς πνευματικάς ἐπιτεύξεις τῇ Χάριτι τοῦ Παναγίου Πνεύματος, τοῦ ὅλον συγκροτοῦντος τόν θεσμόν τῆς Ἐκκλησίας.

Ἀλλά συγχρόνως ἀποδεικνύει τήν πνευματικήν εὐαισθησίαν τοῦ καθ’ ἡμᾶς μαρτυρικοῦ καί ἀεί ἐσταυρωμένου Οἰκουμενικοῦ Θρόνου ὡς πρός τό θέμα τῆς αὐτονόμου διοικήσεως τῶν ἀδελφῶν Ὀρθοδόξων τοπικῶν Ἐκκλησιῶν ἐν πνεύματι μέν εὐαγγελικῆς ἐλευθερίας, ἐν τῇ ὁποίᾳ Χριστός ἡμᾶς ἠλευθέρωσεν, ἀλλά καί σεβασμοῦ πρός τά μέλη τά συγκροτοῦντα τάς τοπικάς Ἐκκλησίας, ὑπό τό ἀνύστακτον ἐνδιαφέρον τῆς τηρήσεως τῆς ἑνότητος ἐν τῇ Ὀρθοδόξῳ πίστει καί τῷ ἐκ ταύτης ἀπορρέοντι Δόγματι, ὥστεμακράν πάσης ἐπηρείας ἐθνοφυλετισμοῦ καί μικροπρεπῶν ἀνταγωνισμῶν, ὡς φρόνιμοι οἰκονόμοι τῆς ποικίλης Χάριτος Θεοῦ ἐργαζόμενοιἕκαστος φθάσωμεν, διά πρεσβειῶν τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου καί πάντων τῶν Ἁγίων, εἰς μέτρον ἡλικίας τοῦ πληρώματος τοῦ Χριστοῦ, καί γενώμεθα κληρονόμοι τῆς ποθητῆς Βασιλείας τῶν οὐρανῶν, προσκυνοῦντες Πατέρα, Υἱόν καί Ἅγιον Πνεῦμα, Θεόν, Ὧι ἡ δόξα, ἡ τιμή καί ἡ προσκύνησις εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.