Η ΠΡΟΣΦΩΝΗΣΗ ΤΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΚΥΠΡΟΥ ΣΤΗ ΣΥΝΑΞΗ ΤΩΝ ΠΡΟΚΑΘΗΜΕΝΩΝ ΣΤΟ ΣΑΜΠΕΖΥ

Παναγιώτατε, Άγιοι Αδελφοί, 

Νωπές είναι ακόμη στη μνήμη μας οι εμπειρίες τής, πριν από λιγότερο από δυο χρόνια, προηγούμενης σύναξής μας στον πάνσεπτο πατριαρχικό ναό και βαθιά η συγκίνηση που κατακλύζει εισέτι την ψυχή μας από αυτή. Και ιδού πάλιν «συνήχθημεν» στους χώρους αυτούς του Οικουμενικού Πατριαρχείου για μελέτη και απόφαση επί των λεπτομερειών της επικείμενης Μεγάλης Συνόδου της Ορθοδοξίας. Αφού ανταλλάξαμε τον επί τω νέω έτει αδελφικό ασπασμό, ευχαριστούμε την Υμετέρα Παναγιότητα για την ευκαιρία που μας δίνεται τής, πρόσωπο προς πρόσωπον, επικοινωνίας με τους αδελφούς Προκαθημένους των κατά τόπους Αυτοκεφάλων Εκκλησιών. 

Παρόλο που η Κωνσταντινούπολη με το ένδοξο παρελθόν αλλά και το χριστομίμητο, εν τοις παθήμασι, παρόν της, συγκινούσε ανέκαθεν όλους τους Ορθοδόξους, εν τούτοις δεν είναι λιγότερη η συγκίνηση που νιώθουμε και στο ιερό αυτό Σταυροπήγιο του Οικουμενικού Πατριαρχείου, που καθιερώθηκε στη συνείδησή μας, από τις αλλεπάλληλες πανορθόδοξες συναντήσεις και τις προσυνοδικές διασκέψεις που έγιναν σ’αυτό.Εξωτερικεύοντας τη συγκίνησή μας, και παραφράζοντας τον Φίλωνα, λέμε και εμείς ότι«ὅπερ ἐν ὀφθαλμῷ κόρη, ἢ ἐν ψυχῇ λογισμός, τοῦτ’ ἐν Ὀρθοδοξίᾳ Οἰκουμενικὸν Πατριαρχεῖον». 

Συγκίνηση μάς διακατέχει και για τον σκοπό της Σύναξής μας. Οσονούπω πραγματοποιείται η Μεγάλη Σύνοδος της Ορθοδόξου Εκκλησίας, εκπληρώνοντας το όνειρο μέσα στο οποίο ελικνίζετο για χρόνια πολλά ο Ορθόδοξος λαός του Θεού και συντηρούσε τις ελπίδες του για μιαν εμφαντική δήλωση της παρουσίας της Ορθοδόξου Εκκλησίας στα δρώμενα του σημερινού κόσμου. 

Δοξάζουμε τον Θεό που ευδόκησε μια μακρόχρονη πορεία να φτάνει προς το τέλος της. Πολλοί προκάτοχοί μας, ιδίως από το 1961 και εξής, οραματιζονταν τις ημέρες αυτές και θα επιθυμούσαν να βρίσκονται σήμερα ανάμεσά μας. 

Ασφαλέστατα θα συνάντησαν και εκείνοι δυσκολίες και θα αντιμετώπισαν διαφωνίες μεταξύ τους στα 55 τόσα χρόνια των πανορθοδόξων διασκέψεων για την προετοιμασία της Μεγάλης Συνόδου της Ορθοδοξίας. Το γεγονός ότι μια ιδεολογία άθεη και αντίχριστη, που επεσκίαζε και κατεπίεζε την πλειοψηφία των Ορθοδόξων λαών κατέρρευσε, και δημιουργήθηκαν νέες συνθήκες σε πολλές Ορθόδοξες Εκκλησίες, που έθεταν νέα προβλήματα προς άμεση αντιμετώπιση, δείχνει τις συμπληγάδες μέσα από τις οποίες πέρασε η προετοιμασία της Μεγάλης Συνόδου. Μήπως αρκετές από τις διαφωνίες, που υποβόσκουν και σήμερα, δεν οφείλονται σ’αυτές τις κοσμογονικές αλλαγές σε πολλές Ορθόδοξες χώρες; Οπωσδήποτε υπάρχουν δυσκολίες, και το αντιλαμβανόμαστε όλοι, που προέρχονται από το μεγάλο χρονικό διάστημα της προετοιμασίας, που έθεσε κάποια θέματα στο περιθώριο, ενώ ανεδείχθησαν στην επιφάνεια άλλα, ζωτικά θέματα για τους πιστούς. 

Κατανοούμε, ως εκ τούτου, και τους δισταγμούς και τους φόβους που εκφράστηκαν από ορισμένους αδελφούς Προκαθημένους. Πορευόμαστε σε καιρούς μόνιμα δύσκολους. Η πείρα των 20 αιώνων της Εκκλησίας διδάσκει ότι η πορεία της ήταν πάντα μέσα από δυσκολίες, διωγμούς, αίματα. Ουσιαστικά η ίδια η πίστη μας είναι, όπως λέει και ο ύμνος των Ελλήνων για την ελευθερία, «απ’τα κόκκαλα βγαλμένη». Οι μακαριστοί προκάτοχοί μας, τόσο στην πρώτη χιλιετία των Οικουμενικών Συνόδων, όσο και στη δεύτερη των πολλών τοπικών Συνόδων, με τη σοφία τους, παρά το πνεύμα της συνδιαλλαγής που τους διέκρινε, δεν δίστασαν, όταν οι περιστάσεις το απαιτούσαν, να δείξουν την τόλμη τους, να ξεπεράσουν φόβους και δυσκολίες. «Ἔφραξαν στόματα λεόντων, ἔσβεσαν δύναμιν πυρός». Οι πράοι και ταπεινοί ανεδείχθησαν «ἰσχυροὶ ἐν πολέμῳ»! 

Η αποδοχή και η υιοθέτηση των θεμάτων που όρισαν οι πατέρες και προκάτοχοί μας για τη Μεγάλη Σύνοδο, συνιστά και στοιχειώδη σεβασμό προς αυτούς. Στο ιστορικό υπέδαφος εκείνων είναι που βλάστησε η ιδέα και η αναγκαιότητα της σύγκλησης της Μεγάλης Συνόδου. Σ’αυτά τα πλαίσια καλούμαστε και εμείς να ενεργήσουμε, ώστε αυτή να παρουσιάσει τα μυρίπνοα άνθη της. 

Δεν θα πρέπει, εξάλλου, να διαφεύγει της προσοχής μας ότι ο άνθρωπος ως πνευματικό ον παραμένει σχεδόν αναλλοίωτος, από την αυγή της Ιστορίας του. Ίδιες οι αναζητήσεις του, ίδια και τα πάθη του. Τα ερωτήματα που απασχόλησαν τον Σωκράτη, τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη απασχολούν και τους σημερινούς ανθρώπους: Τι είναι στην πραγματικότητα ο άνθρωπος, από πού έρχεται, πού πηγαίνει, γιατί υπάρχει ο πόνος, ο θάνατος, το κακό. Σ’αυτά έδωσε απάντηση ο Χριστιανισμός. Αυτά ερμήνευσε η Εκκλησία στο παρελθόν, αυτά ερμηνεύει και στο παρόν, αυτά θα την απασχολήσουν, στον ευαγγελισμό των πιστών της, και στο μέλλον. 

Ασφαλέστατα η Επιστήμη και η Τεχνολογία με την ανάπτυξή τους έφεραν τους ανθρώπους μπροστά σε νέα διλήμματα. Οι απαντήσεις σ’αυτά τα διλήμματα, όμως, δεν μπορούν να αφίστανται των βασικών αρχών της αποκεκαλυμμένης Θείας αλήθειας που κατείχε ανέκαθεν η Εκκλησία. Η ισχύς τού «οὐ φονεύσεις» π.χ., είναι η ίδια είτε ο φόνος γίνει διά μαχαίρας είτε δι’ ατομικής βόμβας, είτε διενεργηθεί με τους διάφορους πειραματισμούς στα έμβρυα, στο εργαστήριο. Και η καταπάτηση της ελευθερίας της βουλήσεως είναι καταδικαστέα είτε αυτή γίνεται με τους σύγχρονους τρόπους της επέμβασης στα ανθρώπινα γονίδια, είτε με άλλους συμβατικούς τρόπους. 

Έχω την γνώμη, με άλλα λόγια, ότι δεν βρισκόμαστε μπροστά σε νέα προβλήματα. Βρισκόμαστε μπροστά στην ανάγκη επιλογής νέας γλώσσας και νέας μεθόδου αντιμετώπισης των προβλημάτων του ανθρώπου, όπως αυτά παρουσιάζονται σήμερα. Και είναι ανάγκη, να εκσυγχρονίσουμε τα όπλα μας. Θα πρέπει να καταφύγουμε σε νέα γλώσσα, σε νέα επιχειρήματα συγχρονισμένα, προσιτά, καταληπτά, προσγειωμένα. 

Εξάλλου η κύρια πλάνη που απειλεί σήμερα την κοινωνία μας είναι η πλάνη ότι ο κόσμος μπορεί να ζήσει χωρίς Θεό, χωρίς μεταφυσικά ενδιαφέροντα, χωρίς εξάρτηση από την Εκκλησία. Μα ανέκαθεν δεν υπήρχαν αγνωστικιστές, υλιστές, οπαδοί του ηδονισμού; Το να προβάλλουμε, λοιπόν, ως δικαιολογία τα νέα προβλήματα για την μη σύγκληση της Μεγάλης Συνόδου δεν γινόμαστε και τόσο πειστικοί. Χρειαζόμαστε νέες μεθόδους αντιμετώπισης των παντοτινών προβλημάτων του ανθρώπου. Θεωρώ την άποψη που εξέφρασε ο Παναγιώτατος, στα γράμματα προς διάφορες Εκκλησίες και που μας κοινοποιήθηκαν, ότι μπορεί με το θέμα αυτό να ασχοληθεί εκτεταμένως μια διακήρυξη της Συνόδου και να αντιμετωπιστεί αναλυτικότερα σε μια δεύτερη Μεγάλη Σύνοδο, που εμείς να αποφασίσουμε να πραγματοποιηθεί όσον το δυνατόν πιο σύντομα, ως οδηγούσαν στη λύση του θέματος. 

Έχω την άποψη ότι η Μεγάλη Σύνοδος πρέπει να πραγματοποιηθεί στον χρόνο που αποφασίσαμε για να καταδείξουμε την ενότητά μας, τη θέλησή μας να ξεπερνούμε τις δυσκολίες των καιρών και κυρίως να αποδείξουμε ότι η Ορθόδοξη Εκκλησία είναι ζώσα με μηνύματα ζωής προς τον σύγχρονο κόσμο. 

Η παρούσα σύσκεψή μας συμπίπτει με τον συνεχιζόμενο και εντεινόμενο διωγμό των Χριστιανών στις αρχαίες Εκκλησίες της Αλεξάνδρειας, της Αντιόχειας και των Ιεροσολύμων. Συνεχίζεται με αμείωτη σφοδρότητα και με ιδιαίτερο προγραμματισμό και ο διωγμός του Χριστιανικού στοιχείου στη δική μου Εκκλησία, την Κύπρο, με απώτερο στόχο τον πλήρη αφανισμό του Χριστιανικού στοιχείου και την επικράτηση των εξτρεμιστών ισλαμιστών και εκεί. Για το Οικουμενικό Πατριαρχείο οι διωγμοί ουδέποτε έπαυσαν τους τελευταίους αιώνες. 

Όσοι συνειδητοποιούμε τον φοβερό κίνδυνο για τις Εκκλησίες και τους πιστούς μας από την επέλαση αυτών των εξτρεμιστών, νιώθουμε άβολα ακούοντας να προβάλλονται θέσεις που είναι δυνατόν να έχουν ως συνέπεια τη ματαίωση της σύγκλησης της Μεγάλης Συνόδου στον χρόνο που έχει ορισθεί. Χωρίς ασφαλώς να αποδεχόμαστε ότι «χωρεῖ συγκατάβασις εἰς τὰ τῆς πίστεως» και χωρίς να παραβλέπουμε την υπόδειξη «μὴ μέταιρε ὅρια ἅ ἔθεντο οἱ πατέρες σου», δεν μπορούμε και να μη διακρίνουμε το επείγον από το μη επείγον, το ουσιώδες της στιγμής από το επουσιώδες, το θέλημα του Θεού από τα διανοήματα των ανθρώπων. Γι’αυτό η Εκκλησία της Κύπρου κάνει έκκληση προς όλους όπως, αιρόμενοι στο ύψος των περιστάσεων, διαφυλάσσοντας την ενότητα της Ορθοδοξίας και αποφεύγοντας τον διασυρμό ανάμεσα σε ετεροδόξους και αλλοθρήσκους συγκατανεύσουν,με την μη εμμονή τους σε νέα θέματα, ή άλλες επουσιώδεις εισηγήσεις, στην πραγματοποίηση της εξαγγελθείσης ήδη μεγάλης Συνόδου της Ορθοδοξίας, στα χρονικά πλαίσια που έχουν τεθεί.Εάν ο καθένας μας, η κάθε Εκκλησία, επιμείνει στις δικές της και μόνο θέσεις το μόνο που θα επιτύχουμε είναι να προσδώσουμε χαρά στους ξένους και να κατακερματίσουμε την Ορθοδοξία. 

Επαναλαμβάνω ότι οι πραγματικές δυσκολίες και η συνειδητοποίηση του άμεσου κινδύνου που διατρέχουμε θα πρέπει να μάς πλατύνουν τους ορίζοντες και να μας οδηγούν σε ορθή ιεράρχηση των πραγμάτων.