ΟΙ ΑΠΟΥΣΙΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΓΙΑ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΗ ΣΥΝΟΔΟ: ΣΥΝΕΙΔΗΤΕΣ Ή ΚΑΘ'ΥΠΑΓΟΡΕΥΣΙΝ;

Αποτελεί παρελθόν πλέον η σύγκληση της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου και απομένει τώρα να δούμε στο μέλλον, πώς θα εφαρμοσθούν τα όσα σε αυτήν αποφασίστηκαν και την τακτική την οποία θα ακολουθήσουν οι Εκκλησίες οι οποίες δεν συμμετείχαν. Και χρησιμοποιώ συνειδητά τον όρο "δεν συμμετείχαν"αντί του "απείχαν", διότι όπως καταδεικνύεται και εκ των υστέρων ουδέποτε στις προσυνοδικές διασκέψεις υπήρξε ουσιαστική συμμετοχή, αλλά στην ουσία ήταν ένα υποχρεωτικό "σύρσιμο"για τα μάτια του κόσμου, για να μην χρεωθούν απροθυμία και επομένως να κατηγορηθούν ότι δυναμιτίζουν την ενότητα της Μίας, Αγίας, Ορθόδοξης Εκκλησίας. Αυτό οφείλεται βεβαίως στο ότι όλο αυτό το διάστημα των χιλίων και πλέον χρόνων, που μεσολάβησαν μετά το σχίσμα, η Ορθόδοξη Εκκλησία δεν κατάφερε να βρει τον τρόπο να συνομιλούν τα μέλη της μεταξύ τους, πολλώ δε μάλλον να έχουν κοινό βηματισμό, κάτι που είχε ως αποτέλεσμα κάποιες διοικήσεις ορισμένων Εκκλησιών να αποκτήσουν κυβερνητική νοοτροπία και να κινούνται με δεδομένα κοσμικής εξουσίας, τα οποία επηρεάζονται σαφέστατα από την πολιτική κατάσταση που επικρατεί στην χώρα ή στις χώρες της δικαιοδοσίας τους. Η νοοτροπία αυτή μάλιστα επεκτάθηκε σε τέτοιο σημείο που αντί να υποστηρίζουν ότι οι Ορθόδοξες Εκκλησίες κατέχουν την πρωτιά λόγω της μοναδικής Αλήθειας της πίστεως, κάποιες από αυτές, διεκδικούν πρωτείο, λόγω της αριθμητικής υπεροχής τους σε πιστούς. Αυτό από μόνο του όπως είναι φυσικό, διασπά την ενότητα της Ορθόδοξης Εκκλησίας και όπως είναι φυσικό οι επιδράσεις του ποικίλουν και εκφράζονται με διάφορους τρόπους. Οφείλω όμως να γίνω πιο συγκεκριμένος, για να μην κατηγορηθώ για αοριστολογίες και ίσως και για συκοφαντία. 

Η Αγία και Μεγάλη Σύνοδος προετοιμαζόταν για μια εκατονταετία σχεδόν, με περισσότερη σπουδή από το 1961 και μετά. Ιδιαιτέρως τα τελευταία δύο-τρία χρόνια που έγιναν και συνάξεις Προκαθημένων για να τακτοποιηθούν και οι τελευταίες λεπτομέρειες, φάνηκαν ξεκάθαρα ορισμένες διαθέσεις.Η Εκκλησία της Ρωσίας ποτέ δεν αναγνώρισε επί της ουσίας τον 28ο κανόνα της Δ΄ Οικουμενικής Συνόδου (Χαλκηδόνα, 451 μ.Χ.), ο οποίος αποδίδει στο Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως "πρεσβεία τιμής", μετά μάλιστα από την άλωση της Κωνσταντινουπόλεως το 1453 μ.Χ. η Μόσχα αυτοαποκλήθηκε "Τρίτη Ρώμη". Είναι δε χαρακτηριστικό ότι σε αναφορές προφορικές και γραπτές προς το Οικουμενικό Πατριαρχείο, η Εκκλησία της Ρωσίας χρησιμοποιεί τους όρους Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως και Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως. Ήταν αδιανόητο να αποδεχθεί η Μόσχα τον Οικουμενικό Πατριάρχη να προεδρεύει σε Πανορθόδοξη Σύνοδο. Λίγο πριν την σύγκληση της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης Βολοκολάμσκ Ιλαρίων, Πρόεδρος του Τμήματος των Εξωτερικών Σχέσεων του Πατριαρχείου Μόσχας όργωνε τα Βαλκάνια προσπαθώντας να καλλιεργήσει κλίμα συναλληλίας μεταξύ των τοπικών Εκκλησιών και της Εκκλησίας της Ρωσίας, με βασικό στόχο, όπως εκ των υστέρων φάνηκε, την ματαίωση της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου. Μέχρι εκείνη την στιγμή η Μόσχα είχε καταφέρει να επιβάλει σχεδόν όλες τις απαιτήσεις της˙ άλλαξε το χώρο σύγκλησης της Συνόδου λόγω των τεταμένων σχέσεων μεταξύ Ρωσίας Τουρκίας κι έτσι ενώ την αρχή προτάθηκε η Αγία Ειρήνη στην Κωνσταντινούπολη, τελικώς επελέγη η Ορθόδοξη Ακαδημία, στο Κολυμπάρι της Κρήτης, επέβαλε την ομοφωνία στις αποφάσεις της Συνόδου. Ενώ όλα ήταν έτοιμα, βδομάδες πριν το Πατριαρχείο Μόσχας βάζει θέμα, πώς θα τοποθετηθούν τα καθίσματα των Προκαθημένων! Αυτό ήταν και ένα εκ των θεμάτων που επικαλέσθηκε το Πατριαρχείο Βουλγαρίας ως αιτία να μην συμμετάσχει στη Σύνοδο. 

Το Πατριαρχείο Βουλγαρίαςαπό την πρώτη στιγμή έδειξε την σύμπλευσή του με το Πατριαρχείο της Μόσχας. Υιοθέτησε θέσεις όπως την παραπάνω και ενήργησε κατά τέτοιο τρόπο διευκολύνοντας το στις επιδιώξεις του αν και όπως αναφέρθηκε την αρχή, ο βασικός λόγος ήταν η αδυναμία κάλυψης των εξόδων, τα οποία πρότεινε η Εκκλησία της Ελλάδος να τα καλύψει, όμως το Πατριαρχείο Βουλγαρίας απέρριψε. 

Η Εκκλησία της Γεωργίαςενώ είχε ψηφίσει θετικά για την σύγκληση της Συνόδου, προέβαλε ενστάσεις σε κάποια κείμενα και παρόλο που έγιναν τροποποιήσεις βάσει αυτών των ενστάσεων, επέμεινε μέχρι τέλους στην μη συμμετοχή της στη Σύνοδο. 

Το Πατριαρχείο Αντιοχείαςταμπουρώθηκε πίσω από το θέμα του Κατάρ και κράτησε αρνητική στάση μέχρι το τέλος. Μάλιστα συνοδικώς αποφάσισε να θεωρήσει την Αγία και Μεγάλη Σύνοδο της Κρήτης ως «μία προκαταρκτική Συνέλευση της Πανορθοδόξου Μεγάλης Συνόδου». Ποιο είναι το θέμα που προβάλλει το Πατριαρχείο Αντιοχείας ως μέγα πρόβλημα: Υποστηρίζει ότι, το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων έκανε εισπήδηση στο Κατάρ, το οποίο ανήκει στην δικαιοδοσία του και χειροτόνησε Αρχιεπίσκοπο με τον τίτλο Κατάρ. Δεν μπορούμε να υπεισέλθουμε στην ουσία του θέματος εφόσον και οι δύο πλευρές ισχυρίζονται ότι, κάθε μια έχει το δίκιο με το μέρος της. Όμως θέλω να εκφράσω την απορία μου. Στο Κατάρ, όπου είναι αδιευκρίνιστες οι συνθήκες βρήκε να κάνει την διαπίστωση για εισπήδηση, ο Μακαριότατος Πατριάρχης Αντιοχείας, την στιγμή που σε χώρους δικαιοδοσίας του Οικουμενικού Πατριαρχείου υπάρχουν Αρχιερείς του δικού του Πατριαρχείου που φέρουν ίδιους τίτλους με τους Αρχιερείς του Οικουμενικού; Έχουμε π.χ. τον Μητροπολίτη Μεξικού κ. Αθηναγόρα του Οικουμενικού Πατριαρχείου και ταυτοχρόνως έχουμε και τον Μητροπολίτη Μεξικού κ. Αντώνιο του Πατριαρχείου Αντιοχείας. Το ίδιο συμβαίνει και με τις Μητροπόλεις: Σαντιάγο, Σάο Πάολο, Αυστραλίας, Αργεντινής, Γαλλίας, Γερμανίας, Νέας Υόρκης και Βρετανίας. Και αν σε κάποιες μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως δικαιολογία ότι έτσι βρήκε τα πράγματα, στις τελευταίες τέσσερεις περιπτώσεις επί πατριαρχίας του κ. Ιωάννου εξελέγησαν οι συγκεκριμένοι Μητροπολίτες. 

Τελικώς οι προβαλλόμενες αιτιάσεις από το Πατριαρχείο Αντιοχείας, αλλά και από τα άλλα δύο Πατριαρχεία της Βουλγαρίας και της Γεωργίας ήταν τόσο ισχυρές που εμπόδισαν την συμμετοχή τους στην Αγία και Μεγάλη Σύνοδο ή έπαιξε ρόλο και η στενή σχέση τους με το Πατριαρχείο της Μόσχας; 

Να δούμε τώρα πως θα χειρισθεί το θέμα το Πατριαρχείο της Μόσχας.Επέβαλε τους δικούς του όρους για την διεξαγωγή της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου και τελικά δεν συμμετείχε, αθετώντας και αυτό την υπογραφή του, παρέχοντας υποστήριξη με αυτόν τον τρόπο, στις άλλες τρεις Εκκλησίες που δεν συμμετείχαν. Τώρα τι θα κάνει; Θα δεχθεί, έστω και σιωπηρώς, τις αποφάσεις της Συνόδου ή θα συνεχίσει να προβάλλεται ως ορθόδοξη υπερδύναμη και ηγεμονία. Σε μια από τις τελευταίες δηλώσεις του ο Μακαριότατος Πατριάρχης κ. Κύριλλος είπε: «Είμαι εδώ για να προστατέψω την αγνότητα της Ορθοδοξίας». Να το εκλάβουμε αυτό ως θετικό ή ως αρνητικό; Ίδωμεν!