ὑπὸ Γέροντος Χαλκηδόνος Ἀθανασίου
"Τὸ μεγαλύτερον μέρος γελᾶ,
μετὰ δακρύων εἰς τὴν καρδίαν".
(Matial)
Ὡς γνωστὸν πολλαὶ αἱ κρίσεις τῶν συγχρόνων κοινωνιῶν καὶ δὴ παγκοσμίως: Ἡ οἰκονομική, οἰκολογική, πολιτική, θρησκευτική, κοινωνική, πολιτισμική, ψυχολογική, κρίσις ἰδεῶν κ.ἄ.
Εἰς τὴν Ἑσπερίαν πολλάκις συνήντα καὶ συναντᾶ τις ἀνθρώπους σκυθρωπούς, ἀγέλαστους, ὀργίλους καὶ ἐχθρικούς, πλὴν ὅμως ἡ ὀπώρα αὕτη διαδίδεται δυστυχῶς εὐρέως σήμερον καὶ εἰς τὴν καθ'ἡμᾶς Ἀνατολήν. Εἶναι πάντως οὗτοι εἰλικρινέστεροι ἀπὸ τοὺς διαρκῶς χαμογελοῦντας –πρβλ. τοὺς πολιτευτάς, διπλωμάτας, ἐπιχειρηματίας, καὶ ἄλλους "ἠθοποιούς", τῆς High Society, οἱ ὁποῖοι ὄπισθεν ἔχουν ἑτοίμην τὴν μάχαιραν– οὐχὶ ἀσφαλῶς τοῦ πνεύματος!
Κατὰ κοινὴν ὁμολογίαν, τὰς τελευταίας δεκαετίας, ἡ ἐπιθετικότης, ἡ βία, ἡ βάναυσος συμπεριφορὰ, ἡ ἀσέβεια, ἡ καταστροφικότης, ἡ νευρικότης, εἶναι φαινόμενα καθημερινὰ εἰς τὴν κοινωνίανεἰς τὴν ὁποίαν ἐπικρατεῖ μόνον τὸ χρῆμα –"ἀμυντική"βιομηχανία– καὶ ἡ ἰσχύς, ποὺ ἀπασχολοῦν εὐτυχῶς τοὺς πνευματικοὺς ἀνθρώπους καί ποιμένας ἡμῶν, γενικότερον δὲ τὸν ἐπιστημονικὸν κόσμον, οἱ ὁποῖοι προσπαθοῦν νὰ εὕρουν λύσεις εἰς τὴν πανδημίαν ταύτην.
Οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας μὲ τὴν βαθείαν πεῖραν των καὶ τὴν γνώσιν τῆς ἀνθρωπίνης ψυχῆς θεωροῦν ὅτι ἡ βία, ἡ καταστροφικότης, ἡ ἀχαλίνωτος συμπεριφορὰ, συχνάκις τυγχάνουν ἀπότοκα τοῦ ἐγωϊσμοῦ καὶ κατ'ἐπέκτασιν τοῦ θυμοῦ καὶ τῆς ὀργῆς. Αὕτη δὲ εἶναι ἡ σιωπηλὴ ἢ ἐκρηκτικὴ σηματοδότησις μιᾶς μοντέρνας ἐποχῆς, ἡ ὁποία δὲν ἐξαργυρώνει, ἐκεῖνο τὸ ὁποῖον παριστᾶ ὅτι δῆθεν εἶναι.
Πόθεν λοιπὸν προέρχεται ἡ καθολικὴ σχεδόν "κατσούφα"αὕτη; Ποικίλα εἶναι τὰ αἴτια:ἡ ἰδιοσυγκρασία τῶν ἀνθρώπων – τὸ DNA, τὸ κλῖμα καὶ αἱ συνεχεῖς ἀλλαγαὶ αὐτοῦ λόγῳ τῆς καταστροφῆς του, ἡ οἰκονομικὴ δυσπραγία, ἡ ἀνεργία, ἡ πτωχεία καὶ ἡ ἐκμετάλλευσις τοῦ ἀνθρώπου, ἡ κοινωνικὴ ἀδικία, αἱ φυλετικαὶ διαφοραὶ καὶ διενέξεις, τὰ καθεστῶτα (Statut), αἱ θρησκευτικαὶ καὶ πολιτικαὶ ἔριδες, ἡ πολιτικὴ πίεσις, οἱ συνεχεῖς πόλεμοι, αἱ ὀλέθριαι ἐνορχηστρωμέναι ἐπιδράσεις τῶν ΜΜΕ, αἱ παρερμηνεῖαι τῆς ἐλευθερίας τοῦ ἀτόμου καὶ τοῦ φεμινισμοῦ, συνεπάγοντα τὴν ἀπώλειαν τῆς πολυποθήτου ἠρεμίας καὶ τὴν συναισθηματικὴν πενίαν.
Τὸ αὐξανόμενον ὅμως μῖσος καὶ ἡ διευρυνομένη μανία τυγχάνουν βασικὰ στοιχεῖα τῶν αὐθεντιῶν, αἱ ὁποῖαι σκηνοθετοῦν αὐτὰ πότε ἐρεθιστικῶς καὶ ἄλλοτε ψυχρῶς. Ὅμως ταῦτα ἀπαντῶσιν καὶ εἰς κατώτερα κοινωνικὰ στρώματα, τὰ ὁποῖα δὲν ἐκπροσωποῦνται πολιτικῶς καὶ ζημιοῦνται διὰ τῶν ἀντιθέτων βιωτικῶν καταστάσεων.
Ὁ P. Mishra ἐχαρακτήρισε τὴν παροῦσαν κατάστασιν ὡς τόν "αἰῶνα τῆς ὀργῆς"1. Εἰς τὸ ὁμώνυμον σύγγραμμά του ἐρευνᾶ τοὺς λόγους καὶ τὴν πορείαν τῆς ἀναζωπυρώσεως τοῦ μίσους κατὰ τῶν μεταναστῶν, τῶν μειονοτήτων καὶ τῶν ὡς "ἄλλων"χαρακτηριζομένων ἀνθρώπων, καὶ τὴν εἴσοδον αὐτῶν εἰς τήν "πεπατημένην", ἀκόμη καὶ εἰς κράτη τὰ ὁποῖα μετὰ τὸ τέλος τοῦ Ἐθνικοσοσιαλισμοῦ διεκήρυσσαν διαπρυσίως τό "ποτὲ πάλιν". Ὅμως τί συμβαίνει σήμερον εἰς τὴν Μέσην Ἀνατολὴν καὶ οὐχὶ μόνον;
Ὑπερβολικαὶ ἐξάρσεις τῆς μανίας, τῆς ὀργῆς καὶ τοῦ μίσους δὲν ἐμφανίζονται μόνον εἰς τὰς μεγάλας πολιτικὰς ἀλλὰ καὶ θρησκευτικάς, ὡς μὴ ὤφελε, δηλώσεις, ἐκδηλώσεις καὶ συναντήσεις, καθὼς καὶ εἰς τὴν ἐπικοινωνίαν τῶν Facebook, τῶν ΜΜΕ, ὅπως καὶ εἰς ἀναρίθμητα πρόσωπα τῆς δημοσίας ζωῆς καὶ οὐχὶ μόνον. Ὁ Mishra ἐρευνᾶ ἅπαντα τὰ ἱστορικὰ γεγονότα διὰ τῶν Γερμανῶν, Ρώσων, Ἰταλῶν καὶ Γάλλων διανοουμένων τοῦ 18. καὶ 19. αἰῶνος καὶ τὰς πολιτισμικὰς ἐπιδράσεις των ἐπὶ τοῦ 20. τοιούτου.
Διὰ τοῦτο διαβλέπουν τινὲς εἰς αὐτὸν ἕναν "παγκόσμιον διανοούμενον", ὁ ὁποῖος ἐπιχειρεῖ μίαν μέχρι τοῦδε ἐλλείπουσαν ἀνάλυσιν τῆς "γενικῆς κρίσεως", ποὺ ἐξικνεῖται καὶ πέραν τῆς "συγκρούσεως τῶν πολιτισμῶν" (Samuel Huntington), τυγχάνουσα βαθυτέρα ἀπὸ τὰ συνήθεις δηλώσεις περὶ τρομοκρατίας καὶ βίας2.
"Ὄψονται εἰς ὃν ἐξεκέντησαν" (Ἰω. 19, 37).
____________________________________________________
1- P. Mishra, Das Zeitalter des Zorns. Eine Geschichte der Gegenwart, S. Fischer, Frankfurt am Main 2017.
2- N. Copray, Zorn durch Urgleichheit, Eine Sozialkritische Deutung der gegenwärtigen Krise, Publik-Forum ἀρ. 15 (2017) 4.