 |
| Φωτογραφία αρχείου: Ν. Μαγγίνας |
Σταυρός-Ἀνάστασις-Σχέσις
Ὑπό Μ. Ἀρχιδιακόνου κ. Μαξίμου
Παναγιώτατε Πάτερ καί Δέσποτα,
Σεβασμιώτατοι ἅγιοι Ἀρχιερεῖς,
Ἐν δοξολογίᾳ καί εὐχαριστίᾳ, ἐλιτανεύσαμεν καί ἐφέτος, συμφώνως πρός τό Τυπικόν τῆς Ἁγίας τοῦ Χριστοῦ Μ. Ἐκκλησίας, τόν τίμιον Σταυρόν τοῦ Κυρίου, ὄργανον μέν καταδίκης καί θανάτου, ἀλλ’ἐν Χριστῷ τῷ ἀναστάντι ἐκ νεκρῶν, φορεύς θείας ζωῆς. Ψάλλομεν τόν δοξολογικόν ὕμνον: «Τόν Σταυρόν σου προσκυνοῦμεν, Δέσποτα, καί τήν ἁγίαν Σου Ἀνάστασιν δοξάζομεν». Σταυρός-Θάνατος-Ἀνάστασις δοξολογία συμπλέκονται σήμερον καί μάλιστα ἐντός τῆς κατανυκτικῆς περιόδου τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς. Ὁ Σταυρός σηματοδοτεῖ τόν θάνατον, τήν αἰσχύνην, τό τέλος τοῦ μεταπτωτικοῦ ἀνθρώπου καί τῆς ἀστοχίας του νά κοινωνήσῃ μετά τοῦ Δημιουργοῦ του-τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ.
Τό Δίπτυχον τοῦ Σταυροῦ καί τῆς Ἀναστάσεως κυριαρχεῖ εἰς τήν λατρείαν καί τό ἦθος τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας.Ὁ Σταυρός εἶναι ἡ παραίτησις πάσης ἀτομικῆς αὐταρκείας, ἐπιβολῆς τοῦ θελήματος ἡμῶν εἰς τόν ἄλλον, ἰδιοτελῶν ἀτομικῶν συμφερόντων καί ἐν τέλει θάνατος τοῦ ἐγωκεντρικοῦ ἀνθρώπου. Ὁ Νίτσε περιγράφει τόν ἀτομισμόν μέ τά ἑξῆς ἐπιγραμματικά λόγια: «Σωτηρία τῆς ψυχῆς σημαίνει ὅτι ὁ κόσμος περιστρέφεται γύρω ἀπό ἐμένα».
Τό ἦθος τῆς Ἐκκλησίας δέν εἶναι μόνον σταυρικόν, ἀλλά καί ἀναστάσιμον. Καί τοῦτο σημαίνει ὅτι τό ἦθος τῆς Ἐκκλησίας εἶναι μετοχήν εἰς τήν ζωηφόρον Ἀνάστασιν τοῦ Κυρίου της. Τί σηματοδοτεῖ ὅμως ἡ Ἀνάστασις; Εἶναι μόνον νίκη ἑνός παντοδυνάμου Θεοῦ ἐπί τοῦ θνητοῦ ἀνθρώπου;
Ἡ Ἀνάστασις εἶναι μία κίνησις ἐσχάτης ἀγάπης καί φιλανθρωπίας τοῦ Θεοῦ Πατρός,ὁ Ὁποῖος ἀποστέλλει τόν Υἱόν ἵνα σώσῃ ἐκ τῆς φθορᾶς τοῦ θανάτου τό δημιούργημά του καί καταστήσῃ αὐτό κοινωνόν τῆς ζωῆς Ἁγίας Τριάδος. Ἀποτελεῖ συγκεκριμένως τήν ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι συμμετοχή ἡμῶν εἰς τήν προσωπικήν καί ἀγαπητικήν σχέσιν τοῦ Θεοῦ Πατρός καί τοῦ μονογενοῦς Αὐτοῦ Υἱοῦ. Καί ἡ σχέσις μεταξύ τῶν δύο θείων προσώπων εἶναι μοναδική.
Ἡ θέωσις δέν εἶναι κατ’ἀκρίβειαν ἁπλῆ συμμετοχή εἰς τάς θείας ἐνεργείας, ἀλλά συμμετοχή εἰς αὐτάς διά τῶν θείων Προσώπων. Ἐξηγεῖ ὁ Ἀπόστολος Παῦλος: « Ὅτι δέ ἐστέ υἱοί, ἐξαπέστειλεν ὁ Θεός τό Πνεῦμα τοῦ Υἱοῦ αὐτοῦ κράζων «ἀββᾶ ὁ Πατήρ» (Γαλ. 4,6).
Καί ὁ Ἰωάνννης ἀναφέρει σχετικῶς ὅτι ἡ θέωσις εἶναι ἡ γνῶσις τοῦ προσώπου τοῦ Θεοῦ Πατρός διά τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ: «Αὕτη δέ ἐστίν ἡ αἰώνιος ζωή ἵνα γινώσκωσίν σε τόν μόνον ἀληθινόν Θεόν καί ὅν ἀπέστειλας Ἰησοῦν Χριστόν..».
Ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ, ἡ ὁποία εἶναι εἰκών τῆς Ἁγίας Τριάδος, προγευόμεθα τῆς Ἀναστάσεως ὡς ἀθανάτου συνάξεως μοναδικῶς ἀγαπώντων καί ἀγαπωμένων προσώπων. Εἰς τήν ἐποχήν τῆς ἀκράτου ἀτομοκρατίας, ἡ ὁποία ἀποσκοπεῖ εἰς τήν εὐδαιμονίαν τοῦ ἀτόμου, μέ τήν μορφήν τῆς ὑλικῆς καί ψυχολογικῆς εὐφορίας καί ἱκανοποιήσεως, ἡ περί προσώπου θεολογία ἀποτελεῖ τήν μόνην ἐλπίδα εἰς τά δεινά τοῦ ἀτομοκεντρικοῦ πολιτισμοῦ. Ἀποτελεῖ τήν μόνην ἀντίστασιν εἰς τό πνεῦμα τοῦ μεταμοντέρνου πολιτισμοῦ, ὁ ὁποῖος ἔχει διαμορφώση τόν ψυχισμόν τοῦ ἐγωκεντρικοῦ ἀνθρώπου, ὁ ὁποῖος δέν διαθέτει ἀντακλαστικά αὐτοπροσφορᾶς, καθώς καί τήν διέξοδον ἐκ τῆς ἐγωκεντρικῆς καί εὐδαιμονιστικῆς ἐλευθερίας. Εἶναι ἐπιτακτικόν καθῆκον νά τονίζωμεν τήν προφητικήν σημασίαν καί τήν ἐπικαιρότητα αὐτῆς τῆς θεολογίας.
Δέον ἐπίσης νά τονισθῇ ὅτι ἡ Ἐκκλησία δέν εἶναι μία ἀσώματος κοινωνία προσώπων, ἀλλά σωματική σύναξις, μέ κέντρον τόν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστόν.Δέν ἔχει θέσιν εἰς τήν Ἐκκλησίαν ὁ ὡριγενισμός καί αἱ μορφαί αὐτοῦ, ὁ ὁποῖος κατεδικάσθη ὡς αἵρεσις. Ἡ ὑλική φύσις καί τό σώμα ἐξαγιάζονται καί λαμβάνουν αἰώνιον διάστασιν ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ, ἡ ὁποία θ’ἀποκαλυφθῇ ἐν τῇ ἐσχάτῃ ἡμέρᾳ. Ὁ Θεός δέν εἶναι αἴτιος κακῶν καί ὅσα ἐποίησεν ἦσαν καλάν λίαν. Ἡ ἐπισήμανσις αὕτη ἐνέχει μεγάλην σημασίαν εἰς τήν σημερινήν ἐποχήν, ὅπου αἱ σχέσεις μεταξύ τῶν ἀνθρώπων τείνουν νά ἀπωλέσουν τήν σωματικήν των διάστασιν καί νά εἶναι εἰκονική πραγματικότης- μία κατ’ οὐσίαν καρικατούρα. Ἐπί τῆς ψευδοῦς καί δαιμονικῆς ταύτης ἀντιλήψεως δομεῖται ἡ διαδικτυακή σχέσις, καί ὁ ἐξ αὐτῆς προερχόμενος τρόπος ἐπικοινωνίας διά τοῦ παγκοσμίως διαδιδομένου Facebook.Εἰς προσφάτως δημοσιευθέν ἄρθρον ἐπισημαίνεται ἡ ἀρνητική ἐπίδρασις τῆς χρήσεως τῶν μέσων αὐτῶν ἐπί τῶν νέων ἀνθρώπων καί ἀναφέρονται μεταξύ ἄλλων τά ἑξῆς: «Ὀργανωμένες δομές ψυχοσωματικῆς ἀπεξάρτησης, ἐδῶ καί κάποια χρόνια ξεκίνησαν προγράμματα ἀπεγκλωβισμοῦ ἀπό τό διαδίκτυο καί τήν τεχνολογία. Τά παιδιά ἐθίζονται σ’ἕνα ἀπρόσωπο τρόπο ζωῆς, ὥστε νά μήν ἔχους πραγματικούς φίλους, ἀλλ’ εἰκονικούς...»[1] Καί διερωτᾶται ἐν προκειμένῳ ὁ ἱερός ἄμβων ἐάν ἡ χρῆσις τοιούτων μέσων ὁδηγεῖ τόν σύγχρονον ἄνθρωπον εἰς μίαν δαιμονικήν διαστρέβλωσιν τῆς δομῆς τῶν σχέσεων, εἰς μίαν μορφήν, κατά τήν ἐκκλησιαστικήν ὁρολογίαν, ὡριγενισμοῦ, ὁ ὁποῖος ὑποτιμᾷ τήν ὕλην.
Τήν κοινωνίαν τῶν προσώπων εἰκονίζει καί τό μυστήριον τοῦ γάμου,διά τοῦ ὁποίου ἐπιτυγχάνεται ἡ σταυρική κένωσις καί ἡ ἀγαπητική αὐτοπροσφορά τοῦ ἀνδρός πρός τήν γυναῖκα καί τῆς γυναικός πρός τόν ἄνδρα. Ὁ γάμος δέν εἶναι ἐπευλόγησις βιολογικοῦ γεγονότος οὔτε ἰδιωτική ἐρωτική ἤ ἀγαπητική ὑπόθεσις ἑνός ζεύγους, ἀλλ’ ἀναφέρεται εἰς τήν Ἐκκλησίαν ἐντός τῆς ὁποίας ἀποκτᾷ τό τελικόν αὐτοῦ νόημα.
Δυστυχῶς καί ὁ ἱερός οὗτος θεσμός κλονίζεται καί ἀρχίζει νά ὑποκαθίσταται ἀπό μίαν μεταμοντέρναν ἀντίληψιν διαβιώσεως μεταξύ δύο ἀνθρώπων καί συγκεκριμένως ἀπό τήν λεγομένην ἐλευθέραν συμβίωσιν, διά τῆς ὁποίας ἡ ἀγάπη πειραματίζεται, ἐνῷ ἡ ἀγάπη, κατά τήν πατερικήν διασκαλίαν, αὐτοπροσφέρεται καί θεωρεῖ τούς ἄλλους ὡς πρόσωπα μοναδικά καί ἀνεπανάληπτα, τά ὁποῖα οὐδέποτε ἀντικαθίστανται. Καί τό σύμφωνον τῆς ἐλευθέρας συμβιώσεως προσπαθεῖ νά κρύψῃ, ὡς ἐπισημαίνει προσφάτως Ἱεράρχης, τήν χρεοκοπίαν τῶν ἀνθρωπίνων σχέσεων καί τήν ἔλλειψιν ἐμπιστοσύνης.[2]
Μόνον διά τῆς συμμετοχῆς ἡμῶν εἰς τό σταυροαναστάσιμον ἦθος τῆς Ἐκκλησίας,εἰς τήν κοινωνίαν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καί μέ ἐπιβοηθητικόν μέσον τήν ἄσκησιν τῆς ἀγάπης καί τόν ἀγῶνα κατά τῆς φιλαυτίας, τῆς αἰτίας πάντων τῶν κακῶν, δυνάμεθα νά ἀγαπῶμεν ἐν ἀληθείᾳ.
Ἐάν ὄντως ἀγαπῶμεν, οὐδόλως ἐπιθυμοῦμεν τόν ἀποχωρισμόν τοῦ προσώπου, πλήν ὅμως ἡ φθαρτότης καί ὁ θάνατος τοῦ ἀνθρωπίνου προσώπου ἐμποδίζει τήν συνέχισιν τῆς σχέσεως καί δι΄αὐτό ἡ Ἐκκλησία διά τῆς Ἀναστάσεως ποιεῖ τήν σχέσιν αἰώνιον πραγματικότητα μεταξύ τῶν σεσωσμένων προσώπων ἐν τῆ Βασιλείᾳ τοῦ Θεοῦ.
Διά τῆς δωρεᾶς τῆς κοινωνίας τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, τήν ὁποίαν ἐπικαλούμεθα εἰς ἑκάστην Θείαν Λειτουργίαν, ἡ ἀγάπη ὑπερβαίνει τήν φθαρτότητά της καί καθίσταται πρόγευσις τῆς αἰωνίου ἀγαπητικῆς συνάξεως.
Μέ γνώμονα τό σταυροναστάσιμον ἦθος ἄς πορευθῶμεν, Παναγιώτατε Πάτερ καί Δέσποτα, καί τό ὑπόλοιπον στάδιον τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς.
Καλήν Ἀνάστασιν!
--------------------------------------------------------------------------------
[1] Βλ. π. Δημητρίου Θεοφίλου: «Πως η τεχνολογία κάνει λοβοτομή στο συλλογικό μας ασυνείδητο». Ἄρθρον δημοσιευθέν εἰς τό Πρακτορεῖον ἐκκλησιαστικῶν εἰδήσεων Amen.
[2] Βλ. Ἄρθρον Σεβ. Μητροπολίτου Σισανίου καί Σιατίστης κ. Παύλου περί τῆς ἐλευθέρας συμβιώσεως, δημοσιευθέν εἰς τό ὡς ἄνω Πρακτορεῖον.