του Καθηγητή Χριστόφορου Τριπουλά
Το Ελληνοαμερικανικό Λύκειο του Αγίου Δημητρίου Αστόριας συμμετείχε στο μαθητικό συνέδριο «Γ. Σεφέρης: Από τη Σμύρνη στην Πόλη»,το οποίο διοργανώθηκε υπό την αιγίδα του Οικουμενικού Πατριαρχείου στο Ζωγράφειο Λύκειο στην Κωνσταντινούπολη, από 20 εως 23 Μαρτίου. Εκπροσωπήθηκε επαξίως από τις δύο αριστούχες τελειoδίδακτες μαθήτριες Δδα Ιωάννα Κατέχη και Δδα Μαρία Παπαδοπούλου, οι οποίες συνοδεύτηκαν από τον υποφαινόμενο καθηγητή τους. Το ταξίδι στην πνευματική πρωτεύουσα της Ρωμιοσύνης είναι από μόνο του εμπειρία ζωής και πολλές ευχαριστίες οφείλονται στο Οικουμενικό Πατριαρχείο για την πρόσκληση, καθώς στην Ι. Αρχιεπισκοπή Αμερικής και το Σχολείο του Αγ. Δημητρίου για την οικονομική και ηθική συμπαράσταση.
Και μια και η αφορμή της συνάξεως στην Πόλη ήταν ο Σεφέρης, ο ίδιος ο ποιητής δίνει την καλύτερη περιγραφή της συγκίνησης και του βιώματος των φερέλπιδων μαθητριών και των συμμαθητών τους, που βάδισαν την ευρυάγυια πάλαι ποτέ (και στις καρδιές μας νυν και αεί) Βασιλεύουσα, με εφαλτήριο την ελληνική γλώσσα και «μια μοίρα που την γνωρίσαμε τόσο πολύ, στριφογυρίζοντας μέσα σε σπασμένες πέτρες, τρεις ή έξι χιλιάδες χρόνια». Οι νέες και νέοι που μετείχαν στο συνέδριο θύμιζαν κατά τι τον αρχαίο ήρωα του Σεφέρη, σαλπάροντας με το πλοίο προς την αυτογνωσία και την μύηση στην μακρόσυρτη ιστορία του πολιτισμού τους: «Ευτυχισμένος που έκανε το ταξίδι του Οδυσσέα. Ευτυχισμένος αν στο ξεκίνημα, ένιωθε γερή την αρματωσιά μια αγάπης, απλωμένη μέσα στο κορμί του, σαν τις φλέβες όπου βουίζει το αίμα».
Εκεί στην Πόλη, όπου η ζωντανοί σμίγουν με τους νεκρούς, «ζώντες τον εκείνον θάνατον, τον δεν εκείνων βίον τεθνεώτες», ξεπροβάλλει μια νοητή Ιθάκη. Γιατί και στο ποίημά του, ο Σεφέρης υποδηλώνει την αγάπη για την πατρίδα, αλλά και πολύ βαθύτερα την ικανότητα να αισθανθεί κάποιος ένα συναίσθημα ισχυρό που θα τον διαπερνά και θα τον ενεργοποιεί αδιάκοπα. «Είναι ευτυχισμένος αυτός που μπορεί να αισθανθεί κάτι τόσο δυνατό και ανίκητο, σαν μια παντοτινή μουσική που γεννιέται με τη δική μας γέννηση, αλλά δεν είναι βέβαιο πως θα πάψει με το θάνατό μας», όπως παρατηρεί ένας σχολιαστής του Σεφέρη, ο Κωνσταντίνος Μάντης.
Βαρύ φορτίο το να κουβαλάς τόση ιστορία στις πλάτες σου, όπως ο Σεφέρης όταν ένοιωθε το μαρμάρινο κεφάλι κάποιου αγάλματος να τον πλακώνει, όμως η κοινή αναφορά, η συντροφομάζωξη τόσων νεαρών μαθητών και μαθητριών στα αρχοντικά ψηλοτάβανα δωμάτια του Ζωγραφείου ελάφρυνε τον φόρτο,προσφέροντας την χαρά της μετοχής σ’ έναν τρόπο, μια παράδοση που άντεξε κι αντέχει χιλιάδες χρόνια τώρα, ως οικουμενικό σημείο αναφοράς.
Πού αλλού θα ταίριαζε καλύτερα να συγκεντρωθούν μαθητές να αποτίσουν φόρο τιμής στον πρώτο μας νομπελίστα, στον ποιητή εκείνο που επανέφερε τον ελληνικό λόγο σε διεθνές - παγκόσμιο βεληνεκές, παρά στην Πόλη, όπου η οικουμενικότητα του Ελληνισμού, της Ρωμιοσύνης, γέννησε την «ελληνική ελληνικότητα», όπως την λέει ο Σεφέρης, σε αντίθεση με την δυτική εκδοχή του, που την θεωρεί προϊόν ξένης κατανάλωσης. Στην Πόλη, όπου δεσπόζει καρτερικά η Αγιά Σοφιά και περικλείει τα όνειρα ενός ολόκληρου γένους μέσα στους τεράστιους θόλους της, στην Πόλη, όπου η κεντρική πύλη στο μαρτυρικό Φανάρι μένει ακόμη κλειστή ως φόρο τιμής στον Πατριάρχη Γρηγόριο τον Ε'διδάσκοντας το (κατά Ζουράρι) εθελούσιον και εθελόθυτον του τρόπου μας, στην Πόλη όπου οι εκκλησιές μένουν κρυμμένες επιμελώς εξωτερικά (τας θύρας, τας θύρας!) και μόλις περάσεις την πύλη του προαυλίου ξεδιπλώνουν ναοί θαυμαστής αρχιτεκτονικής μέσα σε παραδεισένιους αυλόγυρους, «ναοί στο σχήμα του ουρανού» όπως θα έλεγε ο έτερος νομπελίστας Οδυσσέας Ελύτης. Στην Πόλη όπου όλοι μαζί ψάλλαμε «Τη Υπερμάχω» και δεν έμεινε ψυχή ασυγκίνητη, εκεί όπου σείστηκε το Ζωγράφειο όταν ξεσπάσαμε σε αλαλαγμούς τραγουδώντας την «Άρνηση» του Σεφέρη, σε μουσική ενός ακόμη ζωντανού θρύλου, του Θεοδωράκη. Στην Πόλη, όπου μια χούφτα Ρωμιοί παραμένουν ασάλευτοι, με την καρτερικότητα του Οδυσσέα και κρατούνται σχολειά και λειτουργούνται εκκλησιές,με την ελπίδα ότι ο δάσκαλος του Σεφέρη, ο Μακρυγιάννης, θα βγει αληθινός για άλλη μια φορά και η μαγιά μας πάντα θα μένει, «αρχή και τέλος, παλαιόθεν και ως τώρα».
![]()
Η δε χαρά της μετοχής πολλαπλασιάστηκε από την συντυχία, με όχι μόνο τους Ρωμιούς της Πόλης που μας φέρθηκαν με αβραμιαία όντως φιλοξενία, αλλά και με τους πατριώτες μας που έφτασαν από όλα τα μέρη της Ελλάδος και της Κύπρου και με την συμμετοχή τους, τα παιδιά από την Αμερική έκαναν την συγκέντρωση πράγματι οικουμενική,όπως τόνισε και ο ίδιος ο Πατριάρχης, κηρύττοντας την έναρξη των εργασιών του συνεδρίου.
Η σημασία τέτοιων εκδηλώσεων είναι μεγάλη, διότι καταλαβαίνουν οι αυριανοί μπροστάρηδες των κοινοτήτων μας πόσο πραγματικά οικουμενικός είναι ο πολιτισμός μας και μέχρι που φτάνουν οι ρίζες του. Είναι εξίσου σημαντικό διότι, επαναφέρει την σημασία και την αξία της Ελληνικής παιδείας στην Αμερική.Οι μαθήτριες του Αγίου Δημητρίου και ο συμμαθητής τους κ. Κωνσταντίνος Αδάμου που εκπροσωπούσε τον Αγ. Νικόλαο του Φλάσινγκ, κέρδισαν τις εντυπώσεις για τα άριστα ελληνικά τους και την ευχέρεια με την οποία απήγγειλαν και ερμήνευσαν τα ποιήματα του Σεφέρη. Άλλωστε, η τιμητική πρόσκληση τους τους εστάλη από το Οικουμενικό Πατριαρχείο με προϋπόθεση ότι είναι αληθινοί μέτοχοι της ελληνικής παιδείας. Αυτός ο άθλος που συντελείται, από διδάσκοντες και διδασκόμενους και όλους τους αφανούς ήρωες που συντηρούν τα εκπαιδευτήριά μας, εστέφθη με «τα δύσκολα και τ’ ανεκτίμητα Εύγε» που λαχταράει η ψυχή του κάθε Έλληνα, όπως μας επισημαίνει ο άλλος μεγάλος ποιητής του Ελληνισμού, ο Κωνσταντίνος Καβάφης.
Έτσι, ως καλλιπάτειρες και καλλιγάλανες και διακεκριμένες για την καλλιέπεια του λόγου τους, πραγματοποίησαν το πρώτο ταξίδι τους στην Πόλη οι δύο μαθήτριες ως οιονεί πρέσβειρες των εν Αμερική ελληνικών γραμμάτων. Ένα ταξίδι το οποίο ελπίζω να τους εμπνέει για πάντα και να γίνει αφορμή πολλών άλλων ταξιδιών τέτοιου είδους – τόσο για τις ίδιες στην προσωπική τους σχέση με την πνευματική μας πρωτεύουσα, όσο και για τους μαθητές που θα τις ακολουθήσουν και δεν πρέπει να στερηθούν μια τέτοια εμπειρία ζωής.
Εδώ οφείλονται θερμές ευχαριστίες και στον αμφιτρύωνα διευθυντή του Ζωγραφείου κ. Ιωάννη Δερμιτζόγλου και την διοργανώτρια του συνεδρίου και γενική διευθύντρια των Εκπαιδευτηρίων Μαντουλίδη κ. Άσπα Χασιώτη για την μεγάλη φιλοξενία που μας επεφύλαξαν – ένα όντως εναργές γνώρισμα του Ελληνισμού.
Χάριν όλων των συντελεστών, η όσμοσις που επετεύχθη μεταξύ των νεαρών Ρωμιών εντός και εκτός Ελλάδος, καθώς και η εντρύφηση στην ποίηση του Σεφέρη, μας μπόλιασε ακόμη βαθύτερα στην παγκόσμια κοινότητα των Ελλήνων,όπου οι ρίζες κρατούν χιλιετίες και κλαδιά εξακολουθούν να πετάγονται (και δη εκεί που κόβονται, σε πείσμα των τεμνόντων). Είθε και αυτό το μπόλιασμα, ευλογημένο από τον Πατριάρχη του Γένους και ποτισμένο με την ποίηση του Σεφέρη - του χρόνου σειρά έχει ο Βιζυηνός - να αποδώσει καρπούς αγλαούς.
![]()
Το Ελληνοαμερικανικό Λύκειο του Αγίου Δημητρίου Αστόριας συμμετείχε στο μαθητικό συνέδριο «Γ. Σεφέρης: Από τη Σμύρνη στην Πόλη»,το οποίο διοργανώθηκε υπό την αιγίδα του Οικουμενικού Πατριαρχείου στο Ζωγράφειο Λύκειο στην Κωνσταντινούπολη, από 20 εως 23 Μαρτίου. Εκπροσωπήθηκε επαξίως από τις δύο αριστούχες τελειoδίδακτες μαθήτριες Δδα Ιωάννα Κατέχη και Δδα Μαρία Παπαδοπούλου, οι οποίες συνοδεύτηκαν από τον υποφαινόμενο καθηγητή τους. Το ταξίδι στην πνευματική πρωτεύουσα της Ρωμιοσύνης είναι από μόνο του εμπειρία ζωής και πολλές ευχαριστίες οφείλονται στο Οικουμενικό Πατριαρχείο για την πρόσκληση, καθώς στην Ι. Αρχιεπισκοπή Αμερικής και το Σχολείο του Αγ. Δημητρίου για την οικονομική και ηθική συμπαράσταση.
Και μια και η αφορμή της συνάξεως στην Πόλη ήταν ο Σεφέρης, ο ίδιος ο ποιητής δίνει την καλύτερη περιγραφή της συγκίνησης και του βιώματος των φερέλπιδων μαθητριών και των συμμαθητών τους, που βάδισαν την ευρυάγυια πάλαι ποτέ (και στις καρδιές μας νυν και αεί) Βασιλεύουσα, με εφαλτήριο την ελληνική γλώσσα και «μια μοίρα που την γνωρίσαμε τόσο πολύ, στριφογυρίζοντας μέσα σε σπασμένες πέτρες, τρεις ή έξι χιλιάδες χρόνια». Οι νέες και νέοι που μετείχαν στο συνέδριο θύμιζαν κατά τι τον αρχαίο ήρωα του Σεφέρη, σαλπάροντας με το πλοίο προς την αυτογνωσία και την μύηση στην μακρόσυρτη ιστορία του πολιτισμού τους: «Ευτυχισμένος που έκανε το ταξίδι του Οδυσσέα. Ευτυχισμένος αν στο ξεκίνημα, ένιωθε γερή την αρματωσιά μια αγάπης, απλωμένη μέσα στο κορμί του, σαν τις φλέβες όπου βουίζει το αίμα».
Εκεί στην Πόλη, όπου η ζωντανοί σμίγουν με τους νεκρούς, «ζώντες τον εκείνον θάνατον, τον δεν εκείνων βίον τεθνεώτες», ξεπροβάλλει μια νοητή Ιθάκη. Γιατί και στο ποίημά του, ο Σεφέρης υποδηλώνει την αγάπη για την πατρίδα, αλλά και πολύ βαθύτερα την ικανότητα να αισθανθεί κάποιος ένα συναίσθημα ισχυρό που θα τον διαπερνά και θα τον ενεργοποιεί αδιάκοπα. «Είναι ευτυχισμένος αυτός που μπορεί να αισθανθεί κάτι τόσο δυνατό και ανίκητο, σαν μια παντοτινή μουσική που γεννιέται με τη δική μας γέννηση, αλλά δεν είναι βέβαιο πως θα πάψει με το θάνατό μας», όπως παρατηρεί ένας σχολιαστής του Σεφέρη, ο Κωνσταντίνος Μάντης.
Βαρύ φορτίο το να κουβαλάς τόση ιστορία στις πλάτες σου, όπως ο Σεφέρης όταν ένοιωθε το μαρμάρινο κεφάλι κάποιου αγάλματος να τον πλακώνει, όμως η κοινή αναφορά, η συντροφομάζωξη τόσων νεαρών μαθητών και μαθητριών στα αρχοντικά ψηλοτάβανα δωμάτια του Ζωγραφείου ελάφρυνε τον φόρτο,προσφέροντας την χαρά της μετοχής σ’ έναν τρόπο, μια παράδοση που άντεξε κι αντέχει χιλιάδες χρόνια τώρα, ως οικουμενικό σημείο αναφοράς.
Πού αλλού θα ταίριαζε καλύτερα να συγκεντρωθούν μαθητές να αποτίσουν φόρο τιμής στον πρώτο μας νομπελίστα, στον ποιητή εκείνο που επανέφερε τον ελληνικό λόγο σε διεθνές - παγκόσμιο βεληνεκές, παρά στην Πόλη, όπου η οικουμενικότητα του Ελληνισμού, της Ρωμιοσύνης, γέννησε την «ελληνική ελληνικότητα», όπως την λέει ο Σεφέρης, σε αντίθεση με την δυτική εκδοχή του, που την θεωρεί προϊόν ξένης κατανάλωσης. Στην Πόλη, όπου δεσπόζει καρτερικά η Αγιά Σοφιά και περικλείει τα όνειρα ενός ολόκληρου γένους μέσα στους τεράστιους θόλους της, στην Πόλη, όπου η κεντρική πύλη στο μαρτυρικό Φανάρι μένει ακόμη κλειστή ως φόρο τιμής στον Πατριάρχη Γρηγόριο τον Ε'διδάσκοντας το (κατά Ζουράρι) εθελούσιον και εθελόθυτον του τρόπου μας, στην Πόλη όπου οι εκκλησιές μένουν κρυμμένες επιμελώς εξωτερικά (τας θύρας, τας θύρας!) και μόλις περάσεις την πύλη του προαυλίου ξεδιπλώνουν ναοί θαυμαστής αρχιτεκτονικής μέσα σε παραδεισένιους αυλόγυρους, «ναοί στο σχήμα του ουρανού» όπως θα έλεγε ο έτερος νομπελίστας Οδυσσέας Ελύτης. Στην Πόλη όπου όλοι μαζί ψάλλαμε «Τη Υπερμάχω» και δεν έμεινε ψυχή ασυγκίνητη, εκεί όπου σείστηκε το Ζωγράφειο όταν ξεσπάσαμε σε αλαλαγμούς τραγουδώντας την «Άρνηση» του Σεφέρη, σε μουσική ενός ακόμη ζωντανού θρύλου, του Θεοδωράκη. Στην Πόλη, όπου μια χούφτα Ρωμιοί παραμένουν ασάλευτοι, με την καρτερικότητα του Οδυσσέα και κρατούνται σχολειά και λειτουργούνται εκκλησιές,με την ελπίδα ότι ο δάσκαλος του Σεφέρη, ο Μακρυγιάννης, θα βγει αληθινός για άλλη μια φορά και η μαγιά μας πάντα θα μένει, «αρχή και τέλος, παλαιόθεν και ως τώρα».
Η δε χαρά της μετοχής πολλαπλασιάστηκε από την συντυχία, με όχι μόνο τους Ρωμιούς της Πόλης που μας φέρθηκαν με αβραμιαία όντως φιλοξενία, αλλά και με τους πατριώτες μας που έφτασαν από όλα τα μέρη της Ελλάδος και της Κύπρου και με την συμμετοχή τους, τα παιδιά από την Αμερική έκαναν την συγκέντρωση πράγματι οικουμενική,όπως τόνισε και ο ίδιος ο Πατριάρχης, κηρύττοντας την έναρξη των εργασιών του συνεδρίου.
Η σημασία τέτοιων εκδηλώσεων είναι μεγάλη, διότι καταλαβαίνουν οι αυριανοί μπροστάρηδες των κοινοτήτων μας πόσο πραγματικά οικουμενικός είναι ο πολιτισμός μας και μέχρι που φτάνουν οι ρίζες του. Είναι εξίσου σημαντικό διότι, επαναφέρει την σημασία και την αξία της Ελληνικής παιδείας στην Αμερική.Οι μαθήτριες του Αγίου Δημητρίου και ο συμμαθητής τους κ. Κωνσταντίνος Αδάμου που εκπροσωπούσε τον Αγ. Νικόλαο του Φλάσινγκ, κέρδισαν τις εντυπώσεις για τα άριστα ελληνικά τους και την ευχέρεια με την οποία απήγγειλαν και ερμήνευσαν τα ποιήματα του Σεφέρη. Άλλωστε, η τιμητική πρόσκληση τους τους εστάλη από το Οικουμενικό Πατριαρχείο με προϋπόθεση ότι είναι αληθινοί μέτοχοι της ελληνικής παιδείας. Αυτός ο άθλος που συντελείται, από διδάσκοντες και διδασκόμενους και όλους τους αφανούς ήρωες που συντηρούν τα εκπαιδευτήριά μας, εστέφθη με «τα δύσκολα και τ’ ανεκτίμητα Εύγε» που λαχταράει η ψυχή του κάθε Έλληνα, όπως μας επισημαίνει ο άλλος μεγάλος ποιητής του Ελληνισμού, ο Κωνσταντίνος Καβάφης.
Έτσι, ως καλλιπάτειρες και καλλιγάλανες και διακεκριμένες για την καλλιέπεια του λόγου τους, πραγματοποίησαν το πρώτο ταξίδι τους στην Πόλη οι δύο μαθήτριες ως οιονεί πρέσβειρες των εν Αμερική ελληνικών γραμμάτων. Ένα ταξίδι το οποίο ελπίζω να τους εμπνέει για πάντα και να γίνει αφορμή πολλών άλλων ταξιδιών τέτοιου είδους – τόσο για τις ίδιες στην προσωπική τους σχέση με την πνευματική μας πρωτεύουσα, όσο και για τους μαθητές που θα τις ακολουθήσουν και δεν πρέπει να στερηθούν μια τέτοια εμπειρία ζωής.
Εδώ οφείλονται θερμές ευχαριστίες και στον αμφιτρύωνα διευθυντή του Ζωγραφείου κ. Ιωάννη Δερμιτζόγλου και την διοργανώτρια του συνεδρίου και γενική διευθύντρια των Εκπαιδευτηρίων Μαντουλίδη κ. Άσπα Χασιώτη για την μεγάλη φιλοξενία που μας επεφύλαξαν – ένα όντως εναργές γνώρισμα του Ελληνισμού.
Χάριν όλων των συντελεστών, η όσμοσις που επετεύχθη μεταξύ των νεαρών Ρωμιών εντός και εκτός Ελλάδος, καθώς και η εντρύφηση στην ποίηση του Σεφέρη, μας μπόλιασε ακόμη βαθύτερα στην παγκόσμια κοινότητα των Ελλήνων,όπου οι ρίζες κρατούν χιλιετίες και κλαδιά εξακολουθούν να πετάγονται (και δη εκεί που κόβονται, σε πείσμα των τεμνόντων). Είθε και αυτό το μπόλιασμα, ευλογημένο από τον Πατριάρχη του Γένους και ποτισμένο με την ποίηση του Σεφέρη - του χρόνου σειρά έχει ο Βιζυηνός - να αποδώσει καρπούς αγλαούς.
