ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΠΡΙΓΚΗΠΟΝΝΗΣΩΝ ΔΩΡΟΘΕΟΣ Ο "ΦΑΝΑΡΙΩΤΗΣ"
Tου Μ. Πρωτοπρεσβυτέρου Γεωργίου Τσέτση
Ἔργο τιτάνιο, τόὁποῖο θάἀπαιτοῦσε τήν συγγραφήὀγκωδέστατου τόμου, ἡπαρουσίαση τῆς συμπαθοῦς καίπολυσύνθετης προσωπικότητας, τοῦἀπόΛαοδικείας, μακαριστοῦΜητροπολίτου Πριγκηποννήσων Δωροθέου, τοῦΓεωργιάδη.
Ποιόν Δωρόθεο, ἀλήθεια, νάπαρουσιάσει κανείς στάπεριωρισμένα πλαίσια μιᾶς σύντομης μελέτης, προωρισμένης γιάἕνα συλλογικόἀναμνηστικότόμο(1); Τόν σοφόκαίπροσηνήἱεράρχη ἤτόν ἀκτήμονα καίφιλάνθρωπο καλόποιμένα; Τόν θεολογοῦντα λογοτέχνη ἤτόφιλοσοφοῦντα θεολόγο; Τόν φυσιολάτρη ποιητήπού, κατάτόν ΚωστῆΠαλαμᾶ, συνεδύαζε τήν θρησκευτικήκατάνυξη μέτήν ποιητικήσυγκίνηση, τόσο καθαράκαίπρωτότυπα(2); Τόν θαυμαστήτοῦΚουκουζέλη καίτοῦΜπάχ, τῆς Κάλλας καίτοῦΝαυπλιώτη, ἤτόν ἐνθουσιώδη ἀναγνώστη τοῦΑἰσχύλου καίτοῦΣαίξπηρ, τοῦΚαβάφη καίτοῦΧέλντερλιν; Τόν δεξιοτέχνη βιολιστήἤτόν καλλιτέχνη φωτογράφο; Ἤ, ἀκόμη, τόν πνευματώδη καίσπινθηροβόλο ἄνθρωπο, οἱπαροιμίες καίἀποστομωτικές ἀπαντήσεις τοῦὁποίου, (στάὅρια τοῦἐπιτρεπτοῦπολλές φορές!), ἀφῆκαν ἐποχή; Ὁἀείμνηστος ἱεράρχης ἦταν προικισμένος ἀπότόΘεόμέὅλα αὐτάτάσπάνια χαρίσματα. Καίγι'αὐτάἀκριβῶς τάθεόσδοτα χαρίσματάτου, ἐκτιμῶταν ἰδιαίτερα ἀπόρωμιούς καίτούρκους, ἀπόἑβραίους καίἀρμένιους τῶν Πριγκηποννήσων, ὅπως καίἀπότήν ἱεραρχία καίτόν λοιπόκλῆρο, τούς διανοούμενους καίὁλόκληρο τόν ὀρθόδοξο πιστόλαότῆς Πόλης.
Ἐν τούτοις, μιάπτυχήτῆς προσωπικότητας τοῦεὐαίσθητου καίχαρισματικοῦαὐτοῦἱεράρχου, παραμένει γιάπολλούς ἄγνωστη. Ἐκείνη τοῦαὐθεντικοῦΦαναριώτου.Μέτήν σωστή, καίὄχι τήν παραποιημένη, στόν ἑλλαδικόχῶρο, σημασία τοῦὅρου.
Λίγοι πράγματι γνωρίζουν ὅτι ὁΜητροπολίτης Πριγκηποννήσων Δωρόθεος, ἐπίμιάπεντηκονταετία, ἐνσάρκωσε κατάτόν ἰδεωδέστερο τρόπο τόγνήσιο Φαναριωτικόπνεῦμα. Ὅτι ὕμνησε, ὅσο λίγοι, τήν Μεγάλη τοῦΧριστοῦἘκκλησία. Ὅτι ὑπῆρξε ἕνας ἀπότούς πλέον φλογερούς συνήγορους τῶν ἱστορικῶν προνομίων καίτῶν ἀδιαμφισβήτητων κανονικῶν δικαίων τῆς Πρωτοθρόνου Ἐκκλησίας Κωνσταντινουπόλεως, "τοῦὑψίστου τούτου ΒωμοῦτοῦΧριστιανισμοῦ, τοῦἱστορικοῦκαίμεγαλειώδους τούτου Θεσμοῦτῆς Χριστιανωσύνης, τοῦὁποίου ἑκάστη περιπέτεια εἶναι καίεἷς τίτλος τιμῆς"(3).Καθώς εἶχε λεχθεῖἐπιγραμματικάκατάτήν ἐξόδιο Ἀκολουθία του στίς 24 Μαρτίου 1974, ἀπότόν τότε Ὑπογραμματέα τῆς Ἱερᾶς Συνόδου, καίμετέπειτα Μητροπολίτη Τυάνων, ἀείμνηστο Φίλιππο Καπετανίδη, "ἡζωήκαίπολιτεία του ὑπῆρξε ζωήκαίπολιτεία Φαναριώτου "Ἱεράρχου, διακατεχομένου ἀπόθαυμασμόν πρός τόπαρελθόν τοῦΟἰκουμενικοῦΘρόνου καίἀπόπίστη πρός τόμέλλον καίτήν ἀποστολήν αὐτοῦ", μιάκαίτόΦανάρι "ὑπῆρξε δι'αὐτόν πάντοτε μία μυστικήκαίἀναξιολόγητος ἀξία, τήν ὁποίαν ἀναγνωρίζουν μόνον οἱπιστοί, οἱΠροφῆται, οἱποιηταίκαίἐκεῖνοι οἱὁποῖοι συλλαμβάνουν τάμεγάλα μηνύματα τῆς ἱστορίας"(4).
Αὐτόν λοιπόν τόν αὐθεντικόΦαναριώτη ἱεράρχη θάἐπιχειρήσει νάσκιαγραφήσει μέμερικές ἁδρές γραμμές ἡπαροῦσα μελέτη, παραπέμποντας σέἰδέες καίστοχασμούς του, σταχυολογημένους ἀπόβιβλία του(5), ἀπόκύρια ἄρθρα πούδημοσίευε τακτικά, πρῶτα ὡς συνεργάτης καίστήσυνέχεια ὡς Ἀρχισυντάκτης-Διευθυντής, στόπατριαρχικόπεριοδικόὈρθοδοξία, ὅπως καίἀπόἕνα μέχρι τώρα ἀνέκδοτο λόγο, τόν ὁποῖο εἶχε ἐκφωνήσει στίς 8 Δεκεμβρίου 1963 στόν ἹερόΝαότῆς Ἁγίας Τριάδος Βιέννης, κατάτήν ἐνθρόνιση τοῦΜητροπολίτου Αὐστρίας Χρυσοστόμου Τσίτερ, πρώτου ποιμενάρχου τῆς νεοσύστατης τότε Ἐπαρχίας τοῦΘρόνου(6).
 |
| Ο αείμνηστος Πριγκηποννήσων με παιδιά και δασκάλους της Αστικής Σχολής Πριγκήπου σε εκδρομή στο Γιακατζίκι |
Στήν ἐκκλησιαστικήτου σταδιοδρομία ὁΠριγκηποννήσων Δωρόθεος ἀκολούθησε τήν κλασσικήὁδό. Ὑπῆρξε, δηλαδή, πρότυπο Φαναριώτου κληρικοῦ,ὁὁποῖος, ἀνερχόμενος σταδιακάτίς διάφορες βαθμίδες τῆς Πατριαρχικῆς Αὐλῆς, βιώνει τόμεγαλειῶδες στήν ἁπλότητάτου πατριαρχικόλειτουργικότυπικό, ὁλοκληρώνει τήμύησήτου στόφαναριωτικῶς σκέπτεσθαι καίἐνεργεῖν, ἐξοικειώνεται μέποικίλα ἐκκλησιαστικάθέματα καί, τοιουτοτρόπως, ἀποκτᾶτάἀπαραίτητα ἐκεῖνα ἐφόδια πούτοῦ ἐπιτρέπουν νάγίνει, ὅταν ἐπιστεῖὁκαιρός, καλός ποιμένας καίὑπεύθυνος συνδιοικητής τῆς Ἐκκλησίας.
ὉΔιάκονος Δωρόθεος Γεωργιάδης δρασκέλισε τόκατώφλι τῆς ἐν ΦαναρίῳἹερᾶς Μονῆς τοῦἉγίου Γεωργίου,-ὅπου καίἡἕδρα τοῦΟἰκουμενικοῦΠατριαρχείου,- τό1922, ἐπίΠατριαρχίας Μελετίου Δ΄ τοῦΜεταξάκη, ὡς Τρίτος Γραμματεύς τῆς Ἁγίας καίἹερᾶς Συνόδου. Μόλις πέντε χρόνια μετάτήν ἀποφοίτησήτου ἀπότήν ἹεράΘεολογικήΣχολήτῆς Χάλκης καίἔπειτα ἀπόπενταετῆκαθηγεσία στήν ΠατριαρχικήΜεγάλη τοῦΓένους Σχολή. Εἰσερχόμενος ὅμως "στόμοναδικόαὐτόΣπίτι, ὅπου, ἄν κοιμηθῇκανείς, θάἴδη νάἀνεβοκατεβαίνουν οἱἄγγελοι τοῦΘεοῦ"(7), ἦταν κάτοχος δύο πολύτιμων "ἀτοῦ", τάὁποῖα ἐγγυῶνταν τήν μετέπειτα ραγδαία ἐξέλιξη καίἄνοδότου. Τόπρῶτο ἦταν ὅτι εἶχε μεγαλώσει καίἀποκτήσει ἐκκλησιαστικήσυνείδηση παράτούς πόδας ἑνός ἔξοχου πνευματικοῦπατρός, τοῦὀξυδερκοῦς Μητροπολίτου Σάρδεων Μιχαήλ Κλεόβουλου, Σχολάρχου τῆς Μεγάλης Σχολῆς. Τόδεύτερο, ὅτι εἶχε σπουδάσει τήν θεολογικήἐπιστήμη στήΧάλκη, ἐπίσχολαρχίας τοῦσοφοῦΜητροπολίτου Σελευκείας ΓερμανοῦτοῦΣτρηνόπουλου, ὁὁποῖος ἐκ τῶν ὑστέρων, ὡς Μητροπολίτης Θυατείρων, εἶχε διαδραματίσει πρωτεύοντα καίκαταλυτικόρόλο στόδιορθόδοξο καίδιαχριστιανικόπροσκήνιο, ἀπότό 1922 ὡς τήν πρός Κύριον ἐκδημία του, τόν Ἰανουάριο τοῦ 1951.
ὉΔωρόθεος Γεωργιάδης ταχύτατα ἀνέβηκε τίς βαθμίδες τῶν Συνοδικῶν Ὑπηρεσιῶν τοῦΟἰκουμενικοῦΠατριαρχείου, καίσέμιάτριετία, ἀφοῦδιετέλεσε Ὑπογραμματεύς (1922) καίστήν συνέχεια Πρῶτος Γραμματεύς (1924), προήχθη σέἈρχιγραμματέα τῆς Ἁγίας καίἹερᾶς Συνόδου, στίς 16 Ἰουλίου 1925, τρεῖς μέρες μετάτήν ἀνάρρηση στόν ΟἰκουμενικόΘρόνο τοῦ, ἀπόΝικαίας, Πατριάρχου Βασιλείου τοῦΓ΄.
Πρέπει νάὑπογραμμισθεῖὅτι ἡἀνάληψη τῶν καθηκόντων του στήν ὑψηλή, νευραλγικήκαίὑπεύθυνη αὐτήθέση, συνέπιπτε μέμιάκρίσιμη στήν ἱστορία τοῦΓένους περίοδο. Περίοδο ὅμως, κατάτήν ὁποία τόΟἰκουμενικόΠατριαρχεῖο, παράτίς πολιτειακές ἀνακατατάξεις στήν Τουρκία, παράτούς περιορισμούς πούεἶχε ἐπιβάλει ἡΣυνθήκη τῆς Λωζάννης (1923), παράτήν δραματικήσυρρίκνωση τοῦποιμνίου του συνεπείᾳτῆς ὡς ἄνω Συνθήκης, παράτίς ταπενώσεις καίτίς ἀναρίθμητες ἀντιξοότητες πούσυναντοῦσε μπροστάτου, παρ'ὅλα αὐτά, ἔστηνε νέους σηματοδότες, καίὡς Πρωτόθρονος Ἐκκλησία, ταγμένη στήδιακονία τῆς ἀνάτήν οἰκουμένη Ὀρθοδοξίας, ἐλάμβανε τολμηρές πρωτοβουλίες, πούτάραζαν τάλιμνάζοντα ὕδατα καίἔδιναν μιάὁλωσδιόλου νέα διάσταση καίπνοήστίς μέχρι τότε χαλαρές διορθόδοξες σχέσεις.
Πράγματι, τίς μέρες τῆς εἰσοδεύσεως τοῦΔωροθέου στήν ΠατριαρχικήΑὐλή, συνερχόταν στόΦανάρι τόΠανορθόδοξο Συνέδριο τῆς Κωνσταντινουπόλεως (1923), τόὁποῖο ὑλοποιοῦσε τήν ἐν ἔτει 1902 γενόμενη προτροπήτοῦΟἰκουμενικοῦΠατριάρχου Ἰωακείμ τοῦΓ΄, ὅπως οἱὈρθόδοξοι, ἐξερχόμενοι ἀπότήμόνωση καίτάἐθνοφυλετικάτους στεγανά, συναντηθοῦν "ἐν ἀγάπῃκαίὁμοφροσύνῃ...πρός τήν ἐπίμᾶλλον στερέωσιν τῆς ἁγίας ἡμῶν ὀρθοδόξου πίστεως καίπρός κρείττονα ἄμυναν τῶν ἁγίων τοῦΘεοῦἘκκλησιῶν κατάτοῦἐπιφερομένου ἐναντίου πνεύματος τοῦαἰῶνος τούτου"(8). ΤόΠανορθόδοξο τοῦτο Συνέδριο ἀποτελοῦσε, ὅπως εἶναι γνωστό, τήν ἀπαρχήτῆς διαδικασίας προπαρασκευῆς τῆς Ἁγίας καίΜεγάλης Συνόδου τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, ἡὁποία ἐγκαινιάσθηκε οὐσιαστικάἑπτάχρόνια ἀργότερα, τό 1930, στήν ἹεράΜονήΒατοπεδίου, ἀπότήν Διορθόδοξο Προκαταρκτική (τῆς Μεγάλης Συνόδου) Ἐπιτροπή, ἐπίΠατριαρχίας Φωτίου τοῦΒ΄.
Χωρίς ἀμφιβολία, τάδύο αὐτάδιορθόδοξα ἐκκλησιαστικάγεγονότα, ἀλλάκαίοἱκανονικές πράξεις τήν ἐποχήἐκείνη τῶν Πατριαρχῶν Μελετίου Δ΄ καίΒασιλείου Γ΄, ὅπως ἀναδιοργανώσουν διάφορες κατάτόπους Ὀρθόδοξες Ἐκκλησίες τῆς Βαλτικῆς καίτῆς Μεσευρώπης, δίνοντας σ'αὐτές, κατόπιν σχετικοῦαἰτήματός τους, κανονικήκάλυψη καίὑπόσταση, (Αὐτονομία τό 1923 στίς Ἐκκλησίες Φιλλανδίας, Ἐσθονίας, Λατβίας καίΤσεχοσλοβακίας, Αὐτοκέφαλο στήν Ἐκκλησία Πολωνίας τό 1924, ἀλλάκαίἀνύψωση σέΠατριαρχεῖο τῆς Αὐτοκεφάλου Ἐκκλησίας τῆς Ρουμανίας τό 1925), συνετέλεσαν ὅπως ὁνεώτατος τήν ἡλικία Δωρόθεος συνειδητοποιήσει τήν κολοσσιαία ἠθικήδύναμη τοῦΟἰκουμενικοῦΘρόνου καίδεῖτήν ἀκτινοβολία πούἐξέπεμπε αὐτός στόὀρθόδοξο στερέωμα. Σέδύο συνεχῆἄρθρα του στόπεριοδικόὈρθοδοξία, ὁστόμεταξύ (1927) σέΜητροπολίτη Λαοδικείας ἀναδειχθείς Δωρόθεος, περιέγραφε κατάτρόπο γλαφυρόκαίἐνθουσιώδη πῶς οἱὀρθόδοξες Ἀντιπροσωπεῖες στήΔιορθόδοξη ἘπιτροπήτοῦΒατοπεδίου "προσητένισαν πρός τήν σοβαρότητα τῶν προσπαθειῶν τοῦΟἰκουμενικοῦΠατριαρχείου, πρός τήν ἀκραιφνῆκαίπεριεσκεμμένην πολιτείαν Του ἐν τῇὑπέρ τῆς καθόλου Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας ὀφειλετικῇΤου μερίμνῃ", ἀφοῦσέκάθε σελίδα τῶν Πρακτικῶν τῆς Ἐπιτροπῆς αὐτῆς, ἔλεγε, "φαίνεται ψηλαφητόν τόκῦρος τοῦΟἰκουμενικοῦΠατριαρχείου καίἡβαθεῖα πνοήΤου"(9).
 |
| Βάπτιση της κόρης του π. Γεωργίου Τσέτση το 1964 στον Αη Δημήτρη της Πριγκήπου από τον μακαριστό Δωρόθεο |
Κατάτόν Λαοδικείας Δωρόθεο, ἡΔιορθόδοξος Ἐπιτροπή, "συγκεφαλαίωσις καίπροώθησις τῶν διάτήν Ὀρθοδοξίαν ἁγνῶν προσπαθειῶν τοῦΟἰκουμενικοῦΠατριαρχείου", εἶχε συντελέσει στόνάδιαπιστωθεῖἀπότούς ὀρθοδόξους ἡγέτες ἡὑπότοῦΦαναρίου "βίωσις τῆς ἐσωτερικότητος τοῦκαθήκοντος",μιάκαίτοῦτο "ἐν ἐπιγνώσει τῆς ὅλης σοβαρότητος τοῦζητήματος ἐχώρησεν εἰς αὐτόμέὅλην τήν καθαράν πηγαίαν ἔμπνευσίν Του, μέὅλον τόθάρρος τῶν ἀκραιφνῶν διαθέσεών Του καίτήν βαθεῖαν αἰσιοδοξίαν Του περίτῆς πλήρους εὐοδώσεως τοῦἜργου, εἰς τρόπον ὥστε καίοἱσπείραντες ἀμφιβολίας νάθερίσωσι βεβαιότητας"(10).ἩΔιορθόδοξος ἘπιτροπήτοῦΒατοπεδίου, κατάΔωρόθεο, ἦταν "καίμία ἔκφρασις τῆς ζωῆς τῆς Ἐκκλησίας"(11), ἕνας μεγάλος ἱστορικός σταθμός, "ὁπροάγγελος μιᾶς νέας ἀνοίξεως", "ἡὁρατήἔκφρασις τῆς ἑνότητος τῶν ἐπίμέρους Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν",δοθέντος ὅτι διάτῆς συγκλήσεώς της "ἐδόθη ἡεὐκαιρία ἵνα αἱἐπίμέρους Ὀρθόδοξοι Ἐκκλησίαι γνωρίσωσι καίκατανοήσωσιν ἀλλήλας, οὕτως ὥστε νάσφυρηλατηθῇτόπνεῦμα τῆς ἑνότητος αὐτῶν καίτῆς βαθείας συναισθήσεως τῆς σοβαρότητος τῶν ζητημάτων αὐτῶν"(12). Καίτοῦτο χάρις σέμιάπρωτόβουλη ἐνέργεια τῆς Πρώτης τῆς Ὀρθοδοξίας Καθέδρας, τοῦΟἰκουμενικοῦΠατριαρχείου, τόὁποῖον "σκεφθέν πολύδιάτήν Ὀρθοδοξίαν, μελετῆσαν πολλάδι'αὐτήν, μοχθῆσαν ὅσον οὐδεμία ἄλλη Ἐκκλησία ὑπέρ αὐτῆς, καίὡς ἐκ τούτου ὑποστάν καθαρμούς μεγάλους, καθηγίασεν εἰς αἰῶνας αἰώνων ἥν κατέλαβε περίοπτον θέσιν"(13).
Τούς ἴδιους στοχασμούς, περίτῆς περίοπτης αὐτῆς θέσεως τοῦΦαναρίου στόὀρθόδοξο στερέωμα καίτῆς συνεκτικῆς του δύναμης, διατύπωνε καίπάλι ὁΛαοδικείας Δωρόθεος ἔπειτα ἀπόμιάδεκαπενταετία, μέτήν εὐκαιρία τῆς ἀναρρήσεως στόΘρόνο τῆς Κωνσταντινουπόλεως τοῦ, ἀπόΧαλκηδόνος, Πατριάρχου Μαξίμου τοῦΕ΄ (1946). ὉΟἰκουμενικός Θρόνος, ἔλεγε, "εἶναι χρυσοῦς δακτύλιος, κρῖκος ἰσχυρός, πούσυνάπτει ὅλους, εἰς ὁποιοδήποτε μέρος τοῦκόσμου καίἄν εὑρίσκονται, εἰς ὑπερτάτην ἑνότητα,...σφυρηλατημένην καίδεμένην μέδεσμούς ἰσχυροτέρους ἀπόἐκείνους τούς ὁποίους κατεργάζονται τόαἷμα ἤἡφυλήἤτάκοινάσυμφέροντα ἤαἱκοιναίἰδέαι"(14).
Στερρός πάντοτε στίς ἀπόψεις του καίσυνεπής πρός τίς ἀρχές του, ὁστοχαστικός καίεὐαίσθητος αὐτός ἱεράρχης, ὡς Μητροπολίτης Πριγκηποννήσων πλέον, (ἐκλογήτόν Μάρτιο τοῦ 1946), εὕρισκε μιάἄλλη, μοναδικήθάἔλεγα, εὐκαιρία γιάνάδιατρανώσει τάαἰσθήματάτου καίνάἐξάρει γιάμιάἀκόμη φοράτόμεγαλεῖο τοῦΟἰκουμενικοῦΘρόνου καίτήν σημασία τοῦδιακονήματός του πρός σύμπαντα τόν ὀρθόδοξο κόσμο. Καίἡεὐκαιρία τοῦἐδόθη, ὅταν, ἐπικεφαλῆς πενταμελοῦς Πατριαρχικῆς Ἀντιπροσωπείας(15), ἐπισκέφθηκε τόΚλεινόν Ἄστυ τήν ΚαθαρήἙβδομάδα τοῦ 1960, προκειμένου ὅπως συζητήσει μέἀντίστοιχη Ἀντιπροσωπεία τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος τάτῆς ὑπόπροπαρασκευήεὑρισκόμενης Α΄ Πανορθοδόξου Διασκέψεως τῆς Ρόδου,ὅπως καίδιάφορα ἄλλα γενικάκαίεἰδικάἘκκλησιαστικάζητήματα(16).
Κατακλεῖδα τῶν διαβουλεύσεων μέτούς ἱεράρχες τῆς Ἑλλαδικῆς Ἐκκλησίας ἀποτέλεσε ἡΘεία Λειτουργία ἡὁποία τελέσθηκε στόν ΜητροπολιτικόἹερόΝαότῶν Ἀθηνῶν, τήν Κυριακήτῆς Ὀρθοδοξίας. Ἀπευθυνόμενος στόπυκνόἐκκλησίασμα πούεἶχε κατακλύσει τήν Μητρόπολη καίἀφοῦπρῶτα ἔκαμε ἀναφοράστόμεγαλεῖο τῆς Ὀρθοδοξίας πού"δέν ἔχει σχέσι μέτήν ἔκτασι καίτόποσόν καίτόν ἀριθμό", ἀλλά"εἶναι πνευματικόκαίἀνήκει σ'ἕνα ἄλλο Σύμπαν πούὑπάρχει στάἔγκατα τῆς ὑπάρξεως μας"(17), ὁΜητροπολίτης Πριγκηποννήσων μίλησε διάμακρῶν γιάτήν σημασία καίἀκτινοβολία τοῦΟἰκουμενικοῦΠατριαρχείου. Καίτόἔκαμε ἀσφαλῶς σκόπιμα, μιάκαίτότε στόν ἑλλαδικόχῶρο ἠχοῦσαν φωνές πούἀμφισβητοῦσαν τόν ἡγετικόκαίσυντονιστικόρόλο τοῦΦαναρίου καίἀντιμετώπιζαν μέσκεπτικισμό, ἄν ὄχι μέἄρνηση, τίς διάφορες πρωτοβουλίες τοῦΠατριάρχου Ἀθηναγόρα στόδιορθόδοξο καίδιαχριστιανικόπροσκήνιο.
ΤόΟἰκουμενικόΠατριαρχεῖο, ἔλεγε μέπερισσήποιητικήἔξαρση, "εἶναι τόμεγαλύτερο ἐκκλησιαστικόκεφάλαιο... ἡδύναμη τῶν Ἐκκλησιῶν τῆς Ἀνατολῆς εἶναι αὐτό. Πυξίδα τοῦβασανισμένου σκάφους τῆς Ἱστορίας μας. Θρύλος, ποίησι, μυστικήλατρεία εἶναι. Εἶναι ὁσπόρος πούἔγινε δένδρο, κάτω ἀπότούς κλάδους τοῦὁποίου δροσίζονται οἱἄνθρωποι καίκατασκηνώνουν τάπετεινάτοῦοὐρανοῦ...Ζύμη, ἡὁποία ἐζύμωσε τόἐκλεκτόφύραμα τοῦΓένους μας εἶναι. Μ'αὐτόεἴμαστε στόπροσκήνιο τοῦκόσμου". Καίἄν ἀκόμη οἱἘκκλησίες μας εἶναι διηρημένες, προσέθετε, "ὑπάρχει κάτι πούστήν οὐσία τίς κρατεῖἑνωμένες, καίτόκάτι αὐτόεἶναι τόΟἰκουμενικόΠατριαρχεῖο"(18).
Περαίνοντας τόν λόγο του, ὁΠριγκηποννήσων Δωρόθεος διαβίβαζε τόν ἀδελφικόχαιρετισμότοῦΠατριάρχου Ἀθηναγόρα πρός τόν Ἀρχιεπίσκοπο Ἀθηνῶν Θεόκλητο, καίἐξέφραζε τήν συγκίνηση τῆς Πατριαρχικῆς Ἀντιπροσωπείας γιάτίς πρός αὐτήν ἐκδηλώσεις ἀγάπης καίτιμῆς τῆς Ἑλλαδικῆς Ἐκκλησίας. Κατέληγε ὅμως μέμιάδραματικήἔκκληση:"Μέσα σέμιάτέτοια ἀτμόσφαιρα κατανοήσεως καίκαλῆς θελήσεως, ἔλεγε, Σᾶς φέρνομε καίτόμήνυμα: νάπροσπαθήσωμε ν'ἀποκατασταθῇπλήρως ἡἑνότης καίσυνεργασία μεταξύτῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν.Τόκύριο μέλημα, ἡμεγάλη εὐθύνη τοῦΟἰκουμενικοῦΠατριαρχείου καίτόνέο ξεκίνημα, τόνιζε ἐμφατικά, αὐτόεἶναι(19).Ἔκκληση, στοχαστικήκαίβαθειάστήν ἁπλότητάτης. Σοφήπροτροπή, πούἔπειτα ἀπότέσσερις δεκαετίες παραμένει ἄκρως ἐπίκαιρη, ὑπότόφῶς τῆς ἐπ'ἐσχάτων ἔντονης δραστηριότητας στόν ἑλλαδικόχῶρο, πλειάδας ἀνιστόρητων ἐκκλησιαστικῶν, καιροσκόπων πανεπιστημιακῶν, ὅπως καίἀνίδεων δημοσιογράφων, (γιάτούς ὁποίους, ἡσκανδαλοθηρικήἐνασχόληση μέτήν Ὀρθοδοξία, κυρίως δέμέτίς σχέσεις Φαναρίου-Ἀθηνῶν, κατάντησε βιοποριστικόἐπάγγελμα) (20), πούδέν συνειδητοποιοῦν ὅτι ἀμφισβητῶντας, ἐνορχηστρωμένα πολλές φορές, τόν ἡγετικόρόλο καίτήν προσφοράτοῦΠατριαρχείου πρός τήν Ὀρθοδοξία, παρέχουν ἐκδουλεύσεις σέτρίτους καίἐνθαρρύνουν ὅσους ἐπιχειροῦν, αἰῶνες τώρα, νάἐπιβάλουν μιάΝέα Τάξη στόσῶμα καίτήδομήτῆς ἀνάτήν οἰκουμένην Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας.
 |
| Με την τραγωδό Ασπασία Παπαθανασίου όταν έδωσε μια παράσταση στην Πόλη τον Δεκέμβριο του 1962. |
Εὐκαιρία γιάνάἐξάρει καίπροβάλει, γιάπολλοστήφορά, τήν ἰδιαιτερότητα καίτόμεγαλεῖο τοῦΣεπτοῦΚέντρου "τόὁποῖον μᾶς χαρίζει τήν οἰκουμενικότητα,...τόὁποῖον μᾶς πλάθει καίμᾶς προβάλλει στόν διεθνῆστίβο", βρῆκε ὁμακαριστός ἱεράρχης, ὅταν τόΟἰκουμενικόΠατριαρχεῖο ἔλαβε, τόἔτος 1963, τήν πρωτοβουλία νάἀναδιοργανώσει τήν Διασποράστόχῶρο τῆς Εὐρώπης, ἱδρύοντας τίς Μητροπόλεις Γαλλίας, Γερμανίας καίΑὐστρίας μέἀπόσπαση ἀπότήν ἈρχιεπισκοπήΘυατείρων, καίτοῦἀνέθεσε τήν ἀποστολήνάἐνθρονίσει τόν, ἀπόΘερμῶν, πρῶτο Ποιμενάρχη τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Αὐστρίας, Μητροπολίτη Χρυσόστομο Τσίτερ.
Στόν μνημειώδη λόγο πούἐξεφώνησε κατάτήν ἐνθρονιστήριο Ἀκολουθία, (καίὁὁποῖος λόγῳτῆς σπουδαιότητός του δημοσιεύεται ὁλόκληρος ἐν ἐπιμέτρῳ), ὁΠριγκηποννήσων Δωρόθεος θεώρησε καλόνάἐξηγήσει πρῶτα τούς λόγους πούεἶχαν ὠθήσει τόΟἰκουμενικόΠατριαρχεῖο νάπροβεῖστήν ἵδρυση νέων Μητροπόλεων στήν Εὐρώπη. "Εἶδε τόΠατριαρχεῖον, ἔλεγε, νάἁπλώνεται εἰς τήν Εὐρώπην ἡὈρθοδοξία, νάτήν νοσταλγοῦν εἰς τήν Δύσιν, σἄν νἄχῃξημερώσῃγι'αὐτήν μιάκαινούργια μεγάλη ἐποχή. Εἶδε τήν ἈρχιεπισκοπήΘυατείρων νάἐξελίσσεται καίνάσφύζῃἀπόζωήν. Προέβη γι'αὐτόσέπιόσυστηματικήὀργάνωσι, εἰς τρόπον ὥστε νάγεννηθοῦν τέσσαρες ἀντίμιᾶς Μητροπόλεις". Λαλῶντας δέἐν παροιμίαις, ὅπως συνήθιζε νάκάμει συχνά, καίἐπιχειρῶντας προφανῶς νάδιασκεδάσει τούς φόβους ἐκείνων πούεἶχαν ἐπιφυλάξεις γιάτήν εἰς τέσσερα διαίρεση τῆς Ἀρχιεπισκοπῆς Θυατείρων, συνέχιζε ὡς ἑξῆς: "Θἄλεγε κανείς κατάτμησις. Ὄχι. Ὅταν μιάμητέρα αὐξάνει τάμέλη τῆς οἰκογενείας, δέν εἶναι διαίρεσις, δέν εἶναι κατατεμάχισις, δημιουργία εἶναι (21)". Ταυτίζοντας, στήσυνέχεια, τήν Μητέρα Ἐκκλησία μέτάἁπανταχοῦτῆς γῆς τέκνα της, καίμιλῶντας γιάτούς ἄρρηκτους δεσμούς τους, προσέθετε: "Πατριαρχεῖον καίΜητροπόλεις, Ἐκκλησία καίπλήρωμα, σεῖς καίἡμεῖς, ὅλοι, ἕνα εἴμεθα... "Ὅ,τι ἔχει τόΠατριαρχεῖον καίὅ,τι ἔχει ὁλαός, εἶναι κοινόν κτῆμα, ψυχικήπεριουσία τῆς φυλῆς μας...πούἀποκτήθηκε μέκαθαρμούς αἰώνων...μέεὐαισθησίες ἀνώτερης ποιότητας, μέἐμπνεύσεις καίπόνους ἱερούς".
Στόν κατάμεστο ἀπόἐπιφανεῖς, ὀρθόδοξες καίμή, προσωπικότητες ΚαθεδρικόΝαότῆς Ἁγίας Τριάδος Βιέννης, ὁΜητροπολίτης Πριγκηποννήσων δέν μποροῦσε νάμήἀναφερθεῖεἰδικώτερα καίστούς δεσμούς τοῦΟἰκουμενικοῦΠατριαρχείου μέτόΓένος μας καίμέὁλόκληρο τόΓένος τῶν Ὀρθοδόξων.Τάσύνορα τοῦΠατριαρχείου, ἔλεγε, δέν εἶναι στόν ἑαυτότου, διότι "ὁρίζοντες τοῦκόσμου καίτῆς ζωῆς, σημερινές γενεές καίπαληές, μυριάδες ἄνθρωποι κι' ἄλλες φυλές εἶναι τόἀναπεπταμένο ὅραμάτου... ΤόΠατριαρχεῖο εἶναι ἡΚιβωτός τοῦΓένους μας, ὅπου ἐσώθη ὁλόκληρος κόσμος συγκινήσεων καίαἰσθήσεών του, πούθάἦταν βουλιαγμένες, χαμένες γιάπάντα, στόἀπύθμενο βάθος τῶν αἰώνων...ΤόΠατριαρχεῖον στάθηκε γιάτόΓένος μας σἄν φάρος στίς ἄγριες νύχτες του, στίς ὀδύνες του. Φάρος πούκαίει σήμερα μέτόδικόσας λάδι".
Στόν ἴδιο συνειρμόσκέψεων, ὁΦαναριώτης αὐτός καίβαθειάἕλληνας ἱεράρχης πρόφερε καίμιάμικρήφράση, γιάνάἐξάρει ἀκόμη πιόἔντονα τούς ἄρρηκτους δεσμούς Ἐκκλησίας καίΓένους. "Ἐκκλησία καίφυλή, ἔλεγε, δέν εἴμαστε δύο ἀκτές στόποτάμι τῆς ἱστορίας μας, τῆς ζωῆς μας, ἀλλ'ἀποτελοῦμε αὐτότόποτάμι. Δύο συνοδεῖες εἴμεθα πούπᾶμε ἀντάμα, πούψέλνουμε μαζύ". Μιάφράση λακωνικήκαίἄκρως ποιητική, ἡὁποία μέσα στήν συντομία καίἁπλότητάτης κουβαλᾶμιάἱστορία αἰώνων. Φράση γεμάτη νόημα, πούδιατηρεῖἀκέραια τήν ἐπικαιρότητάτης ἔπειτα ἀπότόσο καιρόκαίπούκατάκάποιο τρόπο ὑπενθυμίζει ὅτι πλανῶνται σήμερα ὅσοι νομίζουν ὅτι Φανάρι καίἈθήνα, ἤἀκόμη ὅτι ρωμιός καίἕλληνας, εἶναι δυόἄσχετες ἑνότητες,δυόξένα σώματα, δυόἀπομακρυσμένες ἀπ'ἀλλήλων ἀκτές στόποτάμι τῆς κοινῆς τοῦΓένους μας ἱστορίας.
Τίἐνέπνευσε τόν Πριγκηποννήσων Δωρόθεο νάπροσθέσει τήν σύντομη αὐτήφράση στήν προσφώνηση τῆς Βιέννης; Ἁπλῶς μιάμοναδικήἐμπειρία, νομίζω, τήν ὁποία εἶχε βιώσει τέσσερις μῆνες νωρίτερα, ὅταν τόκαλοκαῖρι τοῦ 1963 συνώδευε τόν Πατριάρχη Ἀθηναγόρα στήν Πορεία του ἀνάτήν Ἑλλάδα, ἔπειτα ἀπότούς ἑορτασμούς τῆς Χιλιετηρίδας τοῦἉγίου Ὄρους. Ὅταν εἶδε τήν βαθειάσυγκλονιστικήἀτμόσφαιρα πούεἶχε δημιουργηθεῖμέτήν Πατριαρχικήἐπίσκεψη στήν Ἀθήνα καίτήν Κρήτη, τήν Θεσσαλονίκη καίτάΓιάννενα, σέπόλεις καίχωριά, στούς κάμπους καίτάβουνά. Ὅταν μέἔκθαμβα μάτια διαπίστωνε ὅτι ἡΠατριαρχικήκάθοδος στήν Ἑλλάδα "μίλησε στήν ψυχήτοῦλαοῦ". Μέτήν ΠατριαρχικήαὐτήΠορεία, ἔλεγε, μιά"καινούργια αὐγήἀνέτειλε μέσα μας, μέκαινούργιο θάμβος, πούσκορπιόταν γύρω μας. Μεταμόρφωσις μυστικήσάν νάμᾶς ἔγινε τίς λίγες αὐτές μέρες, πούφάνταζαν σάν ἐποποιïα. Εἴδαμε ταυτισμένη τήν ἰδέα τῆς Ἐκκλησίας μέτήν μορφήτης. Εἴδαμε δημιουργημένο ἕνα κόσμο ἰδεατό. Εἴδαμε τήν ἑτέρα μορφήτοῦκόσμου"(22). Κατάτήν Πορεία αὐτήὁΜητροπολίτης Δωρόθεος εἶχε δεῖδιάφανη τήν πραγματικήὄψη τῆς Ρωμιοσύνης, εἶχε διαπιστώσει τήν πλήρη ταύτιση τῆς Κωνσταντινούπολης, τῆς αἰώνιας αὐτῆς Μητρόπολης τοῦΓένους, μέτήν Ἀθήνα, τήν Πρωτεύουσα τοῦΝεοελληνικοῦΚράτους καίεἶχε συνειδητοποιήσει τάθαύματα τάὁποῖα μποροῦσαν νάκάμουν ἑνωμένα τάδυόαὐτάἐκκλησιαστικάκέντρα. "Φελιασθήκαμε, ἔλεγε,μέφέλι τόν λαό", μέτόν ὁποῖοπλέον"καίτούς παγκόσμιους νόμους μποροῦμε νάξανακοιτάξουμε"(23).
Ἀκράδαντη πεποίθηση τοῦΠριγκηποννήσων Δωροθέου ἦταν ὅτι ἡΠρωτόθρονος Ἐκκλησία Κωνσταντινουπόλεως, παράλληλα πρός τήν ἀποστολήτης μέσα στόν ὀρθόδοξο κόσμο, εἶχε καίἕνα ἄλλο διακόνημα. Νάἐργασθεῖγιάτήν ἀποκατάσταση τῆς χριστιανικῆς ἑνότητος.Καίδέν χωρεῖἀμφιβολία ὅτι στήν τοποθέτησήτου αὐτήἦταν βαθειάἐπηρεασμένος ἀπότίς πρωτόβουλες ἐνέργειες τοῦΟἰκουμενικοῦΘρόνου κατάτίς ἀρχές τῆς δεκαετίας τοῦ 1920, τίς μέρες δηλαδήκατάτίς ὁποῖες εἰσερχόταν στήν ΠατριαρχικήΑὐλή. Διότι τήν ἐποχήἀκριβῶς ἐκείνη, καίἐπίΤοποτηρητείας τοῦΜητροπολίτου Προύσης Δωροθέου, (ἀπότόν ὁποῖο εἶχε χειροτονηθεῖστόβαθμότοῦΔιακόνου), ἐξαπολυόταν ἡγνωστήΣυνοδικήἘγκύκλιος "Πρός τάς ἉπανταχοῦἘκκλησίας τοῦΧριστοῦ", πούπρότεινε τήν ἵδρυση μιᾶς Κοινωνίας Ἐκκλησιῶν. Ὅπως καίτότε ἄρχιζε ἡπολυδιάστατη δραστηριότητα τοῦΣχολάρχου του, Μητροπολίτου Θυατείρων Γερμανοῦ, στάπλαίσια τῆς ἀνατέλλουσας τάχρόνια ἐκεῖνα Οἰκουμενικῆς Κινήσεως.
Κατάτόν Πριγκηποννήσων Δωρόθεο, τήν οἰκουμενιστικήδέσμευση τοῦΠατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως ὑπαγόρευε αὐτήἡἴδια ἡΚαθολικότητα τῆς Ὀρθοδοξίας. "ἩὈρθοδοξία, τόνιζε, εἶναι ἡἐσωτερικήὁδός, ἡἐσωτερικήἀνάγκη πρός τήν παγκόσμιον Ἐκκλησίαν, πρός τήν ἑνότητα.Ἡἀλήθειάτης εἶναι ὄχι παρακαταθήκη, ἀλλάζωήκαίἀνακαίνισις. Εἶναι πνοήπούστέλλει ὁΘεός γιάνάἀνακαινίσῃκαίν'ἀνανεώσῃτόπρόσωπον τῆς γῆς"(24). Καίὑποστήριζε ὅτι τόΟἰκουμενικόΠατριαρχεῖο γι'αὐτόν ἀκριβῶς τόν λόγο βρέθηκε εὐθύς ἐξ ἀρχῆς "εἰς τήν πρώτην γραμμήν, εἰς τόἄροτρον!", ὅπως καίγιάτόν ἴδιο λόγο,"θάσυνεργάζεται καίθάχειραγωγεῖ, καίθάγνωρίζει καίθάγνωρίζεται, καίθάεἶναι πάντοτε μαζύμ'ἐκείνους, οἱὁποῖοι θέλουν νάὀργανωθῇἡἀλληλεγγύη καίἡσυνεργασία, ἡεἰρήνη καίἡπρόοδος, ἡἀγάπη ἡπάντα νοῦν ὑπερέχουσα"(25).
Εἶναι χαρακτηριστικόὅτι ὁΠριγκηποννήσων Δωρόθεος τάδύο κεφάλαια τῆς πρώτης ἑνότητας τοῦγεμᾶτο ἀπόλυρισμόβιβλίου του "ἩΣυνάντησις"τάεἶχε ἀφιερώσει στό"μυστήριο τῆς συναντήσεως"καίστόν συναφῆπρός αὐτό"οἰκουμενικόδιάλογο".Μέτήν συνάντησι ἔλεγε, "ὁξένος παύει νάεἶναι ξένος. Ὑπάρχει ἕνα σχέδιο Θεοῦστήν συνάντησι. Κωλύματα φυλῆς, θρησκείας, κοινωνικῆς τάξεως, πολιτικοῦκόμματος δέν ὑπάρχουν. Ὅλα μέτήν συνάντησι γκρεμίζονται. Γκρεμίζονται, διότι τόθέλησε ὁΘεός...διότι τόεἶπε ὁΧριστός...διότι ἀνάμεσα στούς δύο κατεβαίνει ἡΘεία Χάρις"(26). Ἔτσι, συνέχιζε, καίστόδιάλογο πούδιεξάγεται στάπλαίσια τῆς Οἰκουμενικῆς Κινήσεως, "τόἐγώσυναντᾶται μέτόσύ, καίγινόμεθα ἡμεῖς". Καίτοῦτο διότι "ἡἐλευθερία ἡἀνθρώπινη γεννιέται στήσυνάντησι τοῦἐγώμέτόσύ", διότι, "δέν μπορεῖνάἐννοηθῇἡἐλευθερία μόνη της, μόνον στήν ὕπαρξίμας καίστήν ὁρμήτῆς ὑπάρξεώς μας πρός τόμέλλον"(27).
 |
| Ο αείμνηστος Δωρόθεος με τον π. Γ. Τσέτση μπροστά στα λεγόμενα "Κωνσταντινιανά"οικήματα του Πατριαρχείου |
ὉΜητροπολίτης Δωρόθεος φρονοῦσε ὅτι ὁδιαχριστιανικός διάλογος εἶναι, πάνω ἀπ'ὅλα, ἀντίδοση.Διάτοῦτο παρατηροῦσε ὅτι διαλεγόμενοι μέτόν ἄλλο δέν πρέπει νάἐπιχειροῦμε τήν ἐπιβολήτῆς δικῆς μας ἀπόψεως. Δέν πρέπει, ἔλεγε, νάστηριζόμαστε μόνο "στούς δικούς μας θησαυρούς, στάδικάμας πλούτη. Γιάνάὑπάρχῃἐπικοινωνία πρέπει νάὑπάρχῃκαίδοχή.Πρέπει νάπεριμένωμε καίἀπότόν ἄλλο ὅτι ἔχει νάμᾶς δώσῃ. Αὐτόεἶναι ἡμεγάλη ἐλευθερία πούθάμᾶς ἐλευθερώσῃἀπότήν στειρότητα, ἀπότήν σκληρότητα". Ἡἀληθινήἐπικοινωνία πραγματοποιεῖται, προσέθετε, "ὅταν τόἐγώκατορθώνει νάπροσκομίζῃτόμυστικόν του εἰς τόσύ".Ἔτσι μόνο θάγίνῃἡπραγματικήσυνάντηση, πούθάὁδηγήσει τίς Ἐκκλησίες στόν "δρόμο ὁὁποῖος φέρνει στήν ἑνότητάτων"(28).
Βαθειάπίστη τοῦΠριγκηποννήσων Δωροθέου ἦταν ὅτι ἐκεῖνο πούὁδηγοῦσε τόΠατριαρχεῖο Κωνσταντινουπόλεως στόδιαχριστιανικόδιάλογο καίσυνεργασία, ἦταν αὐτότόἍγιον Πνεῦμα, τόὁποῖο κατάτήν ἡμέρα τῆς Πεντηκοστῆς "δέν κατῆλθε μονάχα δι' ἡμᾶς, ἀλλάκαίδιάΠάρθους καίΜήδους καίἔκαμεν ὅλα τάἔθνη τόκαθένα μέτήν γλῶσσάν του νάὁμιλῇδιάτάμεγαλεῖα τοῦΘεοῦ"(29). Γι'αὐτόκαίσέκύριο ἄρθρο πούδημοσίευε στήνὈρθοδοξία ἀρχές τοῦ 1960, μέτήν εὐκαιρία τῆς συγκλήσεως στήΡόδο (19-29 Αὐγούστου 1959) τῆς Κεντρικῆς Ἐπιτροπῆς τοῦΠαγκοσμίου Συμβουλίου Ἐκκλησιῶν (ΠΣΕ), τόνιζε: "Ἐφ'ὅσον τόἍγιον Πνεῦμα μᾶς καλεῖεἰς συνεργασίαν καίἑνότητα τίποτε δέν θάμᾶς ἀναχαιτίσῃνάτρέξωμεν μαζύμέτούς ἄλλους, νάἀγωνισθῶμεν μαζύτων. Κληρικοίκαίλαϊκοίὁμοῦ". Πρέπει νάσημειωθεῖὅτι ἡτελευταία αὐτήσύντομη φράση δέν εἶχε γραφεῖστήν τύχη. Ἀποτελοῦσε ἔμμεση ἀπάντηση σέὡρισμένους ἐκκλησιαστικούς παράγοντες τῶν Ἀθηνῶν, πούτήν ἐποχήἐκείνη φρονοῦσαν ὅτι ἡἘκκλησία τῆς Ἑλλάδος ἔπρεπε νάἐκπροσωπεῖται στάδιάφορα διοικητικάἤσυμβουλευτικάσώματα τοῦΠΣΕ μόνο ἀπόλαϊκούς πανεπιστημιακούς διαδασκάλους καίὄχι ἀπόἀρχιερατικάἤἄλλα κληρικάστελέχη της. Ἀκατανόητη εἶναι, ἔλεγε, "ἡσκέψις νάμετάσχωμεν μόνον μέτούς Λαϊκούς διάνάμήφθαρῇτάχα τόκληρικόν ἀξίωμα ἤγόητρον...Κατάποῖον συνειρμόν σκέψεων, κατάποῖον λόγον θάἀποκλεισθοῦν οἱἈρχιερεῖς ἀπότήν συμμετοχήν των εἰς τάΣυνέδρια τῆς Οἰκουμενικῆς Κινήσεως; Αὐτοίδέν εἶναι οἱπερισσότερον συντηρητικοίκαίἐκκλησιαστικοί; Δέν εἶναι αὐτοίπούἔχουν τήν μεγαλυτέραν ἐκκλησιαστικήν πεῖραν καίεὐθύνην; Ἐάν μᾶς φθάνουν διάτάθρησκευτικάκαίἐκκλησιαστικάζητήματα, καίδήτάμεγάλα, οἱλαϊκοί, τότε κινούμεθα εἰς τήν προτεσταντικήν τροχιάν. Βαδίζομεν ἄνω ποταμῶν"(31).
Αὐτήἦταν, ἐν ἄκρᾳσυντομίᾳ, ἡφαναριώτικη ὄψητῆς πολύπλευρης προσωπικότητας τοῦμακαριστοῦΜητροπολίτου Πριγκηποννήσων Δωροθέου. Τοῦταλαντούχου καίχαρισματικοῦαὐτοῦἱεράρχου, τοῦὁποίου τό"διανοητικόἐφόδιο"ξεπερνοῦσε "ὅλη τήγεροντικήσοφία τῶν παλῃῶν ἀρχιερέων", ὅπως ἔγραφε χαρακτηριστικά, τό 1932 ἤδη, ἡΣοφία Σπανούδη (32).
Ἐξεμέτρησε τόβίον πλήρης ἡμερῶν πρίν ἀπόἕνα τέταρτο καίπλέον αἰῶνος, ἀφήνοντας πίσω του ἀγαθές ἀναμνήσεις. Κυρίως ὅμως ἀφήνοντας στίς ἑπόμενες γενηές μιάἀνεκτίμητη πνευματικήκληρονομιά. Μιάκληρονομιάπούἀποτελεῖπηγήἐμπνεύσεως γιάὅσους πῆραν ἀπότάχέρια του, καίἀπότάχέρια τῆς γενηᾶς του, τήν σκυτάλη, καίεἶναι σήμερα ταγμένοι στήδιακονία τῆς Ἐκκλησίας.
Ο Μ. Πρωτοπρεσβύτερος Γεώργιος Τσέτσης
ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1) Εὐχαριστῶθερμάτήν ΣυντακτικήἘπιτροπήΤῆς καθ'Ἡμᾶς Ἀνατολῆς γιάτήν πρόφροναπρόσκληση ὅπως συμμετάσχω μέσυνεργασία μου στόν συλλογικόαὐτότόμο, πούἐξεδόθη γιάνάτιμηθεῖἡπεντηκονταετής διακονία πρός τήν ὀρθοδοξία καίτήρωμιοσύνη τῆς Πόλης, τοῦ, ἀπόΠριγκηποννήσων, Μητροπολίτου Δέρκων κ. Κωνσταντίνου, τοῦΧαρισιάδη. Θεώρησα ὅτι ὁπιόἐνδεδειγμένος ἐκκλησιαστικός τρόπος νάτιμήσω τόν ὁμογάλακτο πρεσβύτερο ἀδελφόκαίφίλο ἅγιο Δέρκων, ἦταν νάτιμήσω τἠμνήμη τοῦἐπιφανοῦς προκατόχου του στάΠριγκηπόννησα, τοῦμακαριστοῦΜητροπολίτου Πριγκηποννήσων Δωροθέου, ἀπότάχέρια τοῦὁποίου ἔλαβα τήν χάρη τῆς ἱερωσύνης, καίτόν ὁποῖο ὑπηρέτησα ὡς Ἀρχιδιάκονός του ἐπίμιάτετραετία.
2) Γράμμα ΚωστῆΠαλαμᾶπρός Λαοδικείας Δωρόθεο, ἀπό 29 Ἰουνίου 1934. Βλ. Λαοδικείας Δωροθέου, ὉΓραμμένος Λόγος, Κωνσταντινούπολις, 1934, σελ.115
3) Λαοδικείας Δωροθέου, Ὄχι μόνον μεθοδολογία, ἀλλάκαίζωή, βλ. Ὀρθοδοξία, Ε΄ (1930), σελ.388
4) Φιλίππου Καπετανίδου, Ἐπικήδειος Λόγος εἰς τόν Μητροπολίτην Πριγκηποννήσων Δωρόθεον, βλ. Στάχυς, Ἰούλιος 1971-Ἰούνιος 1974, τεῦχος 28-39, σελ.334
5) Κυρίως τάἑξῆς: Λαοδικείας Δωροθέου, ὉΓραμμένος Λόγος, Κωνσταντινούπολις,1934, (στόἑξῆς Λόγος), Πριγκηποννήσων Δωροθέου, ἩΣυνάντησις, Ἀθῆναι, 1960 (στόἑξῆςΣυνάντησις), Πριγκηποννήσων Δωροθέου, ἩΠορεία τοῦΠατριάρχου εἰς Ἅγιον Ὄρος καίἙλλάδα,Σταμπούλ, 1964 (στόἑξῆς Πορεία)
6) Ἀπότήν θέση αὐτήἐκφράζω τήν εὐγνωμοσύνη μου πρός τόν Σεβασμιώτατο φίλο Μητροπολίτη Αὐστρίας κ. Μιχαήλ, γιάτήν εὐγενικήτου χειρονομία νάθέσει στήδιάθεση μου τόν Λόγο αὐτό, πούβρίσκεται ἀποθησαυρισμένος στόἈρχεῖο τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Αὐστρίας. "Τόν λαμβάνεις πρῶτος, μοῦἔγραφε στόσυνοδευτικόσημείωμα. Εἶναι ἀνέκδοτος. Ἀξιοποίησέτον ὅπως ἁρμόζει εἰς τόπεριεχόμενον καίτόν συντάκτην του"
7) Λαοδικείας Δωροθέου, ἩὈρθοδοξία-ΤάΓνωρίσματα τῆς Δόξης της, βλ.Ὀρθοδοξία, ΚΑ΄ (1946), σελ.76
8) Βλ. πλῆρες κείμενο τῆς ἐγκυκλίου αὐτῆς ἐν Γεωργίου Τσέτση (ἐπ.), Οἰκουμενικός Θρόνος καίΟἰκουμένη-Ἐπίσημα ΠατριαρχικάΚείμενα, ἐκδ. Τέρτιος,1989, σελ.26-34
9)Λαοδικείας Δωροθέου, Ἡἐν ἉγίῳὌρει Διορθόδοξος Ἐπιτροπή, ἐν Ὀρθοδοξία, Ε΄ (1930), σελ. 453, 455
10) Ἔνθ'ἀν. σελ. 452
11) Ὀρθοδοξία, Ε΄ (1930) σελ. 383
12) Ἔνθ'ἀν. σελ385
13) Αὐτόθι, σελ. 388
14) Ὀρθοδοξία, ΚΑ΄, (1946), σελ. 76
15) Τήν ὑπότόν Πριγκηποννήσων Δωρόθεο ΠατριαρχικήἈντιπροσωπεία ἀποτελοῦσαν οἱΜητροπολῖται Χαλδίας Κύριλλος, Νεοκαισαρείας Χρυσόστομος, Ἰκονίου Ἰάκωβος καίἼμβρου καίΤενέδου Μελίτων. Βλ. Ὀρθοδοξία, ΛΕ΄ (1960), σελ 117
16) Αὐτόθι
17) Συνάντησις, σελ.200
18) Ἔνθ'ἀν. σελ.201
19) Ἔνθ'ἀν. σελ.202
20) Ὅπως ἐξ'ἄλλου μαρτυρεῖἡπληθώρα νεοφανῶν, μήἐκκλησιαστικῶν, ἐφημερίδων, ἐνθέτων ἐφημερίδων καίπεριοδικῶν στόν ἑλλαδικόχῶρο, πούφέρουν στόν τίτλο τους τήν λέξη ὀρθοδοξία.
21) Ὅπως ἦταν δημιουργία, καίὄχι κατάτμηση, ἡἵδρυση τῶν Μητροπόλεων Καναδᾶ, Μπουένος Ἄϊρες καίΠαναμᾶμέἀπόσπαση ἀπότήν ἀχανῆἈρχιεπισκοπήΒορείου καίΝοτίου Ἀμερικῆς τό 1996
22) Πορεία, σελ.77
23) Ἔνθ'ἀν. σελ. 78
24) Ὀρθοδοξία, ΙΘ΄ (1944), σελ. 7
25) Δωροθέου Πριγκηποννήσων, Ἡμεῖς καίἡΟἰκουμενικήΚίνησις, ἐν Ὀρθοδοξία,ΛΕ΄, (1960) σελ. 5 ἑξ.
26) Συνάντησις, σελ. 2
27) Ἔνθ'ἀν. σελ. 5
28) Αὐτόθι, σελ. 6 ἑξ.
29) Ὀρθοδοξία, ἔνθ'ἀν. σελ. 8
30) Αὐτόθι
31) Αὐτόθι
32) Βλ. Λόγος, σελ. 118
Οι φωτογραφίες προέρχονται από το Αρχείο του π. Γεωργίου Τσέτση