ὑπὸ Γέροντος Χαλκηδόνος Ἀθανασίου
Ὡς γνωστὸν τὸ θέμα τῶν ξενομεταμοσχεύσεων, τὸ ὁποῖον συζητεῖται εὐρέως κατὰ τὴν ἐποχήν μας, σημαίνει τὴν μεταφορὰ κυττάρων, ἱστῶν ἢ ὀργάνων ἑνὸς εἴδους ζῶντος ὀργανισμοῦ εἰς ἕτερον, ὅπως π.χ. τὴν καρδιὰ ἑνὸς χοίρου εἰς ἄνθρωπον ἢ ἕτερον ζῶον. Ἀναμφιβόλως δὲ ἡ μέθοδος αὕτη δηλοῦσα τὴν θεαματικὴν καί "θαυματουργικήν"ἐξέλιξιν τῆς βιοϊατρικῆς, σώζει τὴν ζωὴν πολλῶν ἀνθρώπων, ὅσον παράξενον καὶ ἂν ἠχεῖ. Δῆλα δὴ πῶς νοητέον τὸ γεγονὸς τὸ νὰ ζεῖ τις μὲ καρδίαν "πουρναρόψαρου" (χοίρου) ἢ ἧπαρ αἰγὸς κ.ο.κ.
Τὰ κατάλληλα ζῶα πρὸς τοῦτο ἀπὸ πλευρᾶς ἐξελίξεως καὶ μεγέθους καὶ δὴ εἰς τὸ ἐργαστήριον καὶ οὐχὶ εἰς τὸ σῶμα ἀνθρώπου ἢ ζώων (ὀργανοειδῆ), εἶναι τὸ πρόβατον, ὁ χοῖρος καὶ ὁ πίθηκος, δῆλαδὴ τὰ σχετικῶς πλησίον πρὸς τὸν ἄνθρωπον.
Οἱ ἐρευνηταὶ ἐπέτυχον μὲ τὴν νέαν τεχνικὴν τῆς CRISPR, τῆς ἐπεξεργασίας καὶ τροποποιήσεως τῶν γονιδίων δῆλα δή, νὰ μεταβάλουν τὸ DNA τῶν κυττάρων τῶν χοίρων, οὕτως ὥστε αὐτὸ νὰ ταιριάζει καλύτερα μὲ τὸ ἀνθρώπινον. Τὰ ζῶα δῆλον ὅτι γενετικῶς μεταλλάσσονται οὕτως ὥστε τὰ μοσχεύματα νὰ μὴν ἀπορριφθοῦν ὑπὸ τοῦ λήπτου.
Εἰς τὴν Ἰαπωνίαν οἱ ἐρευνηταὶ ἐπιθυμοῦν νὰ καλλιεργήσουν ἀδένας παγκρέατος εἰς ζῶα, ἐμβάλλοντες εἰς τὰ πρότερον γενετικῶς μεταλλαγμένα, ἔμβρυα, καὶ βλαστοκύτταρα τοῦ ἀνθρώπου, ἀπαιτουμένης βεβαίως πρὸς τοῦτο τῆς κρατικῆς συναινέσεως, ὅτι τὰ πειραματόζωα δέον νὰ συμβιβάζονται μὲ ἓν ξένον ὄργανον, καθ'ὅτι αὐτὰ πρότερον ἐφονεύοντο εἰς τὸ μητρικὸν σῶμα.
Ἐπιστήμονες τοῦτ'ἔστιν ἀπὸ τὶς ΗΠΑ καὶ τὴν Ἰαπωνίαν, ἔδειξαν ὅτι εἶναι δυνατὴ ἡ ἐπιτυχὴς μεταμόσχευσις ἑνὸς ὀργάνου ποὺ εἶχε ἀναπτυχθεῖ στὸ σῶμα ἑνὸς ἄλλου εἴδους ζώου. Τὸ ἐπίτευγμα δεικνύει ὅτι εἶναι ἐφικτό, τὰ ὄργανα ἑνὸς εἴδους ζώου νὰ ἀναπτύσσονται στὸ σῶμα ἑνὸς ἄλλου εἴδους.
Βεβαίως πάντα ταῦτα συμβάλλοντα καὶ εἰς τήν "ἀσεβῆ"διερεύνησιν τοῦ μυστηρίου τῆς ζωῆς καὶ παρέμβασιν εἰς αὐτό, δέον δὲ νὰ γίνουν ἀποδεκτὰ ὑπὸ τῆς κοινῆς γνώμης ἀπὸ ἠθικῆς πλευρᾶς.
Πάντως ἐκ τῆς μεθόδου αὐτῆς ὑφίστανται φόβοι μεγάλης ἀντιδράσεως ἀπὸ τὸ ἀνοσοποιητικὸν σύστημα τοῦ ἀνθρώπου καὶ διεισδύσεως ἰῶν ἐκ τῶν χοίρων εἰς τὸν ἄνθρωπον.
Τοιουτοτρόπως ὡρισμένοι πανηγυρίζουν τὸ γεγονός, ἐνῶ ἕτεροι φοβοῦνται. Καὶ οἱ μὲν πρῶτοι χαίρονται διότι οὕτως ἀποκτῶνται ἀπολύτως ἀναγκαῖα καὶ πολλὰ ὄργανα, τὰ ὁποῖα σπανίζουν, ἐνῶ οἱ ἕτεροι φοβῶνται μήπως προκύψουν ὑβριδικὰ ὄντα (χίμαιραι) ἀνθρώπου καὶ ζώου, ἢ ὅτι τὸ σύνορον μεταξὺ ἀνθρώπου καὶ ζώου θὰ καταστεῖ διαφανὲς μὲ ἀπροβλέπτους συνεπείας. Ὡς ἐκ τούτου ἐμφανίζονται πολλὰ ἠθικὰ προβλήματα: Τί ποιεῖ τὸν ἄνθρωπον, ἄνθρωπον; Ποῖα τὰ ὅρια τὰ ὁποῖα δέον νὰ ὑπερβληθοῦν, διότι διαφορετικῶς δὲν θὰ ἠμπορῶμε νὰ προσανατολιζόμεθα εἰς τὸν κόσμον. Καὶ αὐτὰ εἶναι: Ὅταν βασικῶς προσβάλλεται ἡ προσωπικότης καὶ ταυτότης ἑνὸς ἀνθρώπου, ἢ περιφρονεῖται ἡ προστασία τῶν ζώων, τὰ ὁποῖα καὶ βασανίζονται συχνάκις.
Εἰς τὸν πολιτισμὸν τοῦ ἀνθρώπου πάντοτε ὑπῆρχον ὠφέλιμα πρὸς βρῶσιν ζῶα, τὰ ὁποῖα καὶ ἐκτρέφοντο. Ἡ ἀνθρωπίνη ζωὴ εἶναι μέγα ἀγαθόν. Διατί λοιπὸν νὰ θέτωμεν σκληρότερα μέτρα σφαγῆς των ἀπὸ τὴν παραγωγὴν ζωοτροφῶν. Σημαντικὸν τυγχάνει νὰ μὴν ὑποφέρουν αὐτὰ σχετικῶς. Καὶ τοῦτο θὰ ἐγένετο ἐὰν θὰ ἦτο δυνατὴ ἡ καλλιέργεια ὀργάνων ἄνευ ζώων1.
Ὅσον ἀφορᾶ τὰς ἠθικὰς ἐκτροπὰς τοῦ θέματος ἀναφερτέα ἡ ἀνακήρυξις τῶν ἀνεγκέφαλων βρεφῶν ὡς νεκρῶν, ἡ διακοπὴ τῆς ζωῆς τοῦ δότου ἢ ἡ ἐπίσπευσις τοῦ θανάτου του διὰ τὴν ταχυτέραν λῆψιν τῶν μοσχευμάτων!, ἡ ἀγοροπωλησία ὀργάνων χαμηλοτέρας ποιότητος καὶ ἄρα τιμῆς, ὅπως ἐκεῖνα τῶν δωρητῶν, τοῦ HIV, ἡ μηχανικὴ θεώρησις τοῦ ἀνθρώπου μέσα ἀπὸ τὴν κοσμικὴν ἠθικὴν τῆς ἰατρικῆς - δυστυχῶς ὁ Ὅρκος τοῦ Ἱπποκράτους δὲν ἀναφέρει πολλὰ ἐκ τούτων-, κ.ἄ.
Τὸ κριτήριον τῆς θρησκευτικῆς ἠθικῆς εἰς τὰς μεταμοσχεύσεις, καθὼς καὶ εἰς κάθε ἕτερον προβληματισμὸν εἶναι πνευματικόν. Ἐὰν βλάπτει τι τὴν ψυχὴν ἢ ὑποβιβάζει τὰς πνευματικὰς ἀξίας, τοῦτο ἀπορρίπτεται.
Εἰς τὸν Χριστιανισμόν, τὸν Ἰουδαϊσμὸν καὶ τὸ Ἰσλὰμ ὁ ἄνθρωπος ἔχει μίαν ἰδιαιτέραν θέσιν, καίτοι τοῦτο ἐκλαμβάνεται συχνάκις ἐσφαλμἐνως, ὡς ἐκμετάλλευσις καὶ οὐχὶ ὡς ἠθικὴ εὐθύνη.
Κατὰ τὴν χριστιανικὴν ἄποψιν ὁ ἄνθρωπος εἶναι εἰκὼν καὶ ὁμοίωσις τοῦ Θεοῦ καὶ ὑπεύθυνος ὁρισθεὶς δι'ἑαυτόν, τὰ ζῶα καὶ τὴν πλάσιν. Καὶ εἰς τοῦτο ἀνήκει νὰ εἶναι εὐαίσθητος διὰ τὸν πόνον καὶ τὴν πλήγωσιν. Ἀσφαλῶς δὲ ἡ σωτηρία ἑνὸς πάσχοντος ἀνθρώπου εἶναι ὕψιστον ἀγαθόν. Πρὸς τοῦτο ὅμως δὲν ἐπιτρέπονται τὰ πάντα, ὅπως ἡ κλωνοποίησις, ἡ δημιουργία ὁμοιωμάτων τοῦ ἀνθρώπου, τοῦθ'ὅπερ ἐπιχειρεῖτο ὑπὸ τῆς ναζιστικῆς εὐγονικῆς, τῆς συγχρόνου ρομποτικῆς, ὅπως αἱ καλλοναί-πλαγγῶναι (κοῦκλαι) τῆς ἐποχῆς μας ἢ ἡ ἄδικος τυραννία τῶν ζώων.
Τὰ πρὸς μεταμόσχευσιν ὄργανα προέρχονται ἀπὸ ζώντας ἢ πτωματικοὺς δότας. Ἡ πρώτη περίπτωσις δέον νὰ εἶναι ἠθικῶς καὶ νομικῶς δικαιολογημένη, ἐνῶ διὰ τὴν δευτέραν μεῖζον θέμα ἀποτελεῖ ὁ ὁρισμὸς τοῦ ἐγκεφαλικοῦ θανάτου. Ἐξ οὗ καὶ αἱ σχετικαὶ ἀπόψεις -ἐὰν ὑπάρχουν- καὶ νομοθεσίαι τῶν κρατῶν.
Καὶ ὁ Θεὸς βοηθός!
______________
1- V. Rüdele, Menschliche Organe im Tier züchten, Publik Forum ἀρ. 17 (2019) 9.