Την εγκάρδια ευγνωμοσύνη του προς τον Θεό για όλα όσα του προσέφερε κατά τα 80 έτη ζωής του εξέφρασε ο Παναγιώτατος Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος,ο οποίος το Σάββατο, 29 Φεβρουαρίου 2020, ημέρα της επετείου των γενεθλίων του, χοροστάτησε στον Μ. Εσπερινό της Κυριακής της Τυρινής, που τελέστηκε στον Πατριαρχικό Ναό.
“Χρόνια τώρα τα Σαββατόβραδα χοροστατούμεν εις τον πάνσεπτον Πατριαρχικόν Ναόν μας, το κέντρον του Ιερού μας Κέντρου, και εγκαινιάζομεν την Κυριακήν, την ημέραν της Αναστάσεως, από την οποίαν η Πασχάλιος χαρά διαχέεται διηνεκώς εις σύνολον την ζωήν της Εκκλησίας”, είπε ο Παναγιώτατος, εμφανώς συγκινημένος, στην ομιλία του και συνέχισε:
“Σήμερα όμως αυτός ο Μέγας Εσπερινός δεν είναι διά τον Πατριάρχην λειτουργικόν μόνον καθήκον, απαίτησις του Τυπικού της Μεγάλης Εκκλησίας, αλλά ανάγκη ψυχική. Χοροστατούμεν και προσευχόμεθα διά να ευχαριστήσουμε και να δοξολογήσουμε τον Κύριον και Πατέρα των Φώτων, εκ του Οποίου πάσα δόσις αγαθή και παν δώρημα τέλειον. Να Του προσφέρουμε τα ιδικά Του εκ των ιδικών Του. Διότι όλα είναι ιδικά Του: Το δώρον της ζωής πριν από 80 χρόνια. Η Ίμβρος ως γενέτειρα και ιδιαιτέρα πατρίς. Τα όμορφα παιδικά χρόνια εις την ερατεινήν νήσον. Τα πρώτα γράμματα εκεί και τα ύστερα εδώ εις την Πόλιν των πόλεων επί επταετίαν εις την Χαλκίτιδα Θεολογικήν Σχολήν, και επί πέντε έτη εις Ευρωπαικά πανεπιστήμια. Οι σοφοί διδάσκαλοί μας. Οι χειροτονίες εις την Ίμβρον, εις την Χάλκην και εδώ εις το Φανάρι. Η πολυετής θητεία εις την Ιεράν Σύνοδον, εις αυτό το υπερπανεπιστήμιον, εις αυτήν την Ανωτάτην Ακαδημίαν. Ο στοργικός Γέροντας Μελίτων που παρέλαβε τον σήμερον εορτάζοντα εξ απαλών ονύχων εις την παιπαλόεσσαν και τον παρέδωσεν εις την Εκκλησίαν Μητροπολίτην Φιλαδελφείας. Όλα είναι δωρεές του Ουρανίου Πατρός. Όλα είναι ιδικά Του, δι᾽ αυτό και ουδέποτε εκαυχήθη ο ομιλών ως «μη λαβών», γνωρίζων ότι ουδέν έχει ο ουκ έλαβε”.
Στη συνέχεια ο Παναγιώτατος αναφέρθηκε στην ανάρρησή του στον Πατριαρχικό Θρόνο, το 1991, σε διαδοχή του μακαριστού προκατόχου του, Πατριάρχου Δημητρίου, και στους πιο σημαντικούς σταθμούς της Πατριαρχίας του.
“Και μετά, η μακρά Πατριαρχία, εις διαδοχήν του σεμνού, ταπεινού, καλού καγαθού Πατριάρχου Δημητρίου του από Ίμβρου και Τενέδου, τον οποίον με προθυμίαν, υιικήν στοργήν και ευγνωμοσύνην διηκονήσαμεν καθ᾽ όλην την εικοσαετή Πατριαρχείαν του. Ας αναπαύεται εις τους ουρανίους λειμώνας μετά των αγίων και των δικαίων, διότι άγιος και δίκαιος υπήρξε και ο ίδιος εις όλην του την ζωήν. Ανεξίκακος και ανεπιτήδευτος. Γνήσιος, αυθεντικός και ατόφιος. Και ο ομιλών και όλοι ας έχουμε την ευχήν του. Η μακρά, λοιπόν, Πατριαρχία μας. Με τόσες ευλογίες! Ας επιτραπή να αναφέρωμεν μερικούς σταθμούς εκ της περιπετειώδους εξελίξεως και πορείας της. Υπήρξε – και είναι – διαρκής η ευγνωμοσύνη προς τον ούτω τα καθ᾽ ημάς οικονομήσαντα Κύριον της δόξης: Διά το ομόφωνον της εκλογής. Διά το γεγονός ότι αμφότεροι οι γεννήτορες ημών ηυμοίρησαν να ιδούν την μεγάλην δι᾽ αυτούς ημέραν εκείνην. Διά την αρμονικήν συνεργασίαν με τους κατά καιρούς αδελφούς και συνεργούς Ιεράρχας. Διά τας απ᾽ αρχής καθιερωθείσας Συνάξεις των Προκαθημένων των Ορθοδόξων Εκκλησιών, αλλά και δι᾽ εκείνας της σεβασμίας Ιεραρχίας του Θρόνου. Διά την συνέχισιν της προετοιμασίας της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου και τελικώς την πραγματοποίησίν της εν Κρήτη προ τετραετίας περίπου. Διά τας επισκέψεις ημών εις όλας σχεδόν τας αδελφάς Αυτοκεφάλους Εκκλησίας και εις τας πλείστας των Επαρχιών του Θρόνου. Διά την συμμετοχήν εις πλείστα συνέδρια ποικίλου περιεχομένου, με πλέον πρόσφατα τα του Davos και του Abu Dhabi, όπου πάντοτε προσεπαθήσαμεν να κάμωμεν ακουστήν την φωνήν της Ορθοδοξίας και να δώσωμεν την μαρτυρίαν του πανσέπτου Οικουμενικού Θρόνου. Διά την διεύρυνσιν της Αγίας και Ιεράς Συνόδου με την δυνατότητα συμμετοχής και προσφοράς εις το έργον της διοικήσεως της Εκκλησίας όλων ανεξαιρέτως των εν ενεργεία Ιεραρχών της πρωτοθρόνου ημών Εκκλησίας. Διά την εκλογήν και ανάδειξιν πλειάδος εκλεκτών αρχιερέων κοσμούντων και διακονούντων την Εκκλησίαν από διαφόρων διοικητικών, ακαδημαικών και άλλων επάλξεων, διά τους οποίους σεμνύνεται η Μήτηρ Εκκλησία. Διά την ενσυνείδητον και πρόθυμον προώθησιν των διαχριστιανικών και διαθρησκειακών διαλόγων, αποτελούντων συμβολήν εις την παγκόσμιον ειρήνην, καταλλαγήν και αλληλεγγύην. Διά την ίδρυσιν νέων επαρχιών του Θρόνου. Διά τα πολλά ευλαβικά προσκυνήματα και κατανυκτικά τρισάγια εις εσβεσμένας λυχνίας της Μικράς Ασίας και της Ανατολικής Θράκης μετά μίαν ολόκληρον εκατονταετίαν αναγκαστικής σιωπής. Διά την συμβολήν εις την ανάπτυξιν οικολογικής συνειδήσεως, τοσούτον αναγκαίας, εάν κρίνωμεν από την μαστίζουσαν σήμερον την ανθρωπότητα σχετικήν κρίσιν και την λίαν επικίνδυνον κλιματικήν αλλαγήν. Διά τον γόνιμον διάλογον με τον σύγχρονον κόσμον και την καλήν μαρτυρίαν της Μεγάλης Εκκλησίας ενώπιον των σημείων των καιρών, μαρτυρίαν εμπιστοσύνης εις την πρόνοιαν του Θεού, αλλά και εις την δύναμιν της ελευθερίας του ανθρώπου”.
Ιδιαίτερη αναφορά έκανε και στην απονομή της Αυτοκεφαλίας στην Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας, και επεσήμανε ότι θα συνεχίσει να εργάζεται και να προσφέρει στην Εκκλησία για όσο χρόνο θα ευδοκήσει ο Θεός.
“Δοξάζομεν τον Θεόν και διά το αυτοκέφαλον της Ουκρανίας, το οποίον αποκατέστησεν εις την κανονικότητα εκατομμύρια ταλανιζομένων Ορθοδόξων πιστών, επικαιροποίησε την πρωτόθρονον ευθύνην και ανέδειξε τα απαράγραπτα δίκαια της Αγίας του Χριστού Μεγάλης Εκκλησίας, τα συνοδικώς κατωχυρωμένα και εν μακρά πρακτική αιώνων μεμαρτυρημένα και καθηγιασμένα.
Ηρχίσαμεν την ενδεικτικήν αυτήν απαρίθμησιν σταθμών τινων της Πατριαρχικής ημών πορείας, λέγοντες: «Υπήρξε –και είναι– διαρκής η ευγνωμοσύνη προς τον ούτω τα καθ᾽ ημάς οικονομήσαντα Κύριον της δόξης…» διά πάσας τας φανεράς και αφανείς ευεργεσίας τας εις ημάς γεγενημένας. Δόξα τω Θεώ πάντων ένεκεν! Δόξα Αυτώ και διά τα λυπηρά όσα εδοκιμάσαμεν κατά την τελευταίαν τριακονταετίαν. Όχι διά τα εκ ψευδαδέλφων προελθόντα· αυτά τα αντιπαρερχόμεθα, διότι σήμερον είναι ευφρόσυνος η ημέρα. Εννοούμεν τας ιδικάς μας ελλείψεις και παραλείψεις, τας αποτυχίας, τα σφάλματα, τα εξ αγνοίας, απειρίας, υπερτιμήσεως των υφισταμένων δυνατοτήτων – τα λυπηρά, τα οποία επιδικάζομεν αποκλειστικώς και μόνον εις τον εαυτόν μας. Δοξάζομεν τον Θεόν διότι τα επέτρεψε διά να μη υπεραιρώμεθα και νομίζωμεν ότι κατέχομεν το αλάθητον. Ουδείς αναμάρτητος και τέλειος ει μη εις, ο Θεός. Και, φυσικά, ουδείς αναντικατάστατος. Ημείς θα συνεχίσωμεν «το κατά δύναμιν και Θεώ φίλον» και μετά την συμπλήρωσιν, ακριβώς σήμερον, ογδοηκονταετίας ζωής και προσφοράς εις την Εκκλησίαν και το Γένος, εφ᾽ όσον χρόνον θα ευδοκήση Εκείνος να ανέχεται ημάς και τα ταπεινά έργα των χειρών μας. Και ύστερον, Εκείνος και πάλιν θα αναδείξη τον διάδοχον, τον εκλεκτόν Του, διά να παραλάβη την σκυτάλην και να συνεχίζεται αδιακόπως η πνευματική αυτή σκυταλοδρομία από Ανδρέου του Πρωτοκλήτου μέχρι της συντελείας των αιώνων, ότε και θα είναι τα πάντα και εν πάσι Χριστός. Της Εκκλησίας, και πύλαι Άδου ου κατισχύσουσι. Και η Μεγάλη του Χριστού Εκκλησία, εδώ εις την Μητρόπολιν του Γένους, θα επιβιώση μέχρι τότε, με την χάριν του Θεού, ο Οποίος την διετήρησε μέχρι σήμερον, καίπερ διαβαίνουσαν εν μέσω παγίδων πολλών”.
Ο Οικουμενικός Πατριάρχης ευχαρίστησε εγκαρδίως όλους όσοι προσήλθαν στο Σεπτό Κέντρο για να συμπροσευχηθούν μαζί του και να του εκφράσουν τις ευχές τους για την ημέρα αυτή.
“Θερμότατα σας ευχαριστούμεν διά την ολοπρόθυμον συμμετοχήν σας εις την χαράν του Πατριάρχου κατά την σημερινήν ημέραν – σταθμόν εις την επίγειον ζωήν του. Διά τας προσευχάς σας υπέρ αυτού. Διά την αγάπην σας δι᾽ αυτόν, η οποία και ωδήγησε την εσπέραν ταύτην τα βήματά σας εις τας ηγιασμένας αυλάς του κλεινού και αειφώτου Φαναρίου. Η ανταπόδοσις της αγάπης σας θα είναι η προς τον Κύριον ικεσία μας να σας τηρή εν τη αγάπη Του και να σας χαρίζη παν εφετόν και καταθύμιον.
Αλληλέγγυοι, ομονοούντες, «ποτέ από το χρέος μη κινούντες», θα συνεχίσωμεν τον προκείμενον ημίν αγώνα, συσπειρωμένοι περί το πάνσεπτον τούτο Κέντρον, αφορώντες εις τον της πίστεως αρχηγόν και τελειωτήν Ιησούν, Ω η δόξα και το κράτος εις τους αιώνας. Αμήν.”
Προηγουμένως τον Παναγιώτατο προσφώνησαν ο Επίσκοπος Μαργκβέτι και Ουμπίσα Μελχισεδέκ, από το Πατριαρχείο Γεωργίας, μεταφέροντας τον αδελφικό χαιρετισμό και αναμνηστικό δώρο του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Μετσχέτης και Τιφλίδος και Καθολικού Πατριάρχου πάσης Γεωργίας και Μητροπολίτου Μπιτσβίνθας και Σουχουμίου-Αμπχαζίας Ηλία Β’, καθώς και ο Αρχιεπίσκοπος Πολτάβας και Κρεμεντσούκ Θεόδωρος, επικεφαλής Αντιπροσωπείας της Εκκλησίας της Ουκρανίας, ο οποίος ανέγνωσε το ευχετήριο γράμμα του Μακαριωτάτου Μητροπολίτου Κιέβου και πάσης Ουκρανίας Επιφανίου.
Στον Μ. Εσπερινό παρέστησαν ο Μητροπολίτης Γουϊνέας Γεώργιος, ως εκπρόσωπος του Πατριάρχου Αλεξανδρείας, πλήθος Ιεραρχών, κληρικών, μοναχών και μοναζουσών, η Γενική Πρόξενος της Ελλάδος στην Πόλη κυρία Γεωργία Σουλτανοπούλου, επίσημη Αντιπροσωπεία του Ουκρανικού Κράτους, αποτελουμένη από τον Υπουργό Πολιτισμού Volodymyr Borodianskyi, τον Υφυπουργό Εξωτερικών Vasyl Bodnar, τον βουλευτή Oleksandr Tkachenko, τον Γενικό Πρόξενο της χώρας στην Πόλη, Oleksandr Gaman και τον Πρόξενο Yevhen Dibrov, Αρχόντων Οφφικιαλίων, διπλωματών, πιστών από την Πόλη και προσκυνητών από κάθε γωνιά της γης, που ήλθαν στο Σεπτό Κέντρο για να ευχηθούν στον Παναγιώτατο.
Μετά τον εσπερινό ο Οικουμενικός Πατριάρχης δέχθηκε σε ιδιαίτερη ακρόαση τους εκπροσώπους του Ουκρανού Προέδρου και του Κοινοβουλίου, οι οποίοι επέδωσαν θερμό ευχετήριο Γράμμα του Προέδρου της Ουκρανίας Volodymyr Zelenskyy, ενώ νωρίτερα το μεσημέρι είχε δεχθεί τις ευχές των εν Τουρκία Ιεραρχών του Θρόνου και, ακολούθως, των μελών της Πατριαρχικής Αυλής.
Τις εγκάρδιες συγχαρητήριες ευχές τους προς τον Παναγιώτατο εξέφρασαν, σε τηλεφωνική επικοινωνία που είχαν, ο Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας Καθ.Προκόπης Παυλόπουλος και ο Πρωθυπουργός της Ελλάδος Κυριάκος Μητσοτάκης, καθώς και ο πρώην Πρόεδρος της Ουκρανίας Petro Poroshenko.
Ευχετήριες επιστολές απέστειλαν ο Πάπας της Ρώμης Φραγκίσκος και ο Πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας Frank-Walter Steinmeier.
Ο χαιρετισμός του Επισκόπου Μελχισεδέκ
Παναγιώτατε Δέσποτα,
Αυτή την εύσημη και ιστορική εσπέρα, επί την ηλίου δύσιν, όταν ο Ορθόδοξος κόσμος ετοιμάζεται να μνημονεύσει την Έξοδο του Αδάμ από τον Παράδεισο, εμείς εδώ, οι παροικούντες την όντως Νέα Ιερουσαλήμ και την πραγματική και αυθεντική Μητέρα Εκκλησία, την Κωνσταντινούπολη και το Φανάρι, γευόμαστε με τον πιο όμορφο τρόπο την είσοδο στον Παράδεισο της Πατριαρχικής Σας καρδίας, της καρδίας που χτυπά ακριβώς ογδόντα χρόνια, της καρδίας που ξέρει να αγαπά μόνο και να αποδίδει δικαιοσύνη.
Ήρθα αυτές τις μέρες στην επέτειο των γενεθλίων Σας, για να πω τα σεβάσματά μου, την αγάπη, την αφοσίωση, την ευγνωμοσύνη όλου του Γεωργιανού λαού προς την Παναγιότητά Σας και προς την Μητέρα Εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως, προς το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Ήρθα και μεταφέρω τον αδελφικό ασπασμό του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Μετσχέτης και Τιφλίδος και Καθολικού Πατριάρχου πάσης Γεωργίας και Μητροπολίτου Μπιτσβίνθας και Σουχουμίου-Αμπχαζίας κ. Ηλιού του δευτέρου. Του Πατριάρχου μας, του Προκαθημένου της αγάπης, του σοφού Πατριάρχου, του λαοφίλητου Πατριάρχου, του Πατριάρχου που αξιώθηκε να λάβει από τα χέρια του μακαριστού Προκατόχου Σας Δημητρίου τον Τόμο Αυτοκεφαλίας και την Πατριαρχική αξία της Αγιωτάτης Εκκλησίας μας.
Το Φανάρι, Παναγιώτατε, γνωρίζει πάντα να φέρεται ως Μητέρα, διότι είναι γνήσια Μητέρα. Είναι εκείνη που γέννησε με κόπους, στερήσεις και θυσίες όλες τις νεώτερες Εκκλησίες αλλά και εκείνη που δεσπόζει ανάμεσα στα Πρεσβυγενή Πατριαρχεία της Ανατολής. Γι’ αυτό και με κάθε ευκαιρία χαιρόμαστε να ερχόμαστε κοντά Σας. Σας αγαπά ο λαός της Γεωργίας. Βλέπει στο πρόσωπό Σας Εκείνον τον Πατριάρχη που αναγνωρίζει ασφαλώς στη Γεωργία το δικαίωμα να ποιμαίνει και την Αμπχαζία και το Τσινχβάλι. Όλη η Ιβηρία εκφράζει αγαλλίαση και χαρά, ευχές και προσευχές για τα ογδοηκοστά γενέθλιά Σας και με πίστη στον Θεό αναφωνεί: Παναγιώτατε, να είναι πολλά, πάρα πολλά, τα έτη Σας. Να Σας έχει ο Θεός στο πηδάλιο της Εκκλησίας δυνατό, ακλόνητο, αμετακίνητο, εδραίο, στύλο άσειστο της ευσέβειας.
Εκ μέρους του Πατριάρχου μας, επιτρέψτε μου να Σας προσφέρω αυτό το ταπεινό αλλά με πολλή αγάπη εν Χριστώ δώρο Του.
Εις πολλά έτη, Παναγιώτατε.
Το Γράμμα του Μακαριωτάτου Μητροπολίτου Κιέβου
Παναγιώτατε,
Με την παρούσα επιστολή μου, παρακαλώ να δεχθείτε τις εγκάρδιες ευχές και τα συγχαρητήριά μου για την 80η επέτειο των γενεθλίων Σας.
Η διακονία του Προκαθημένου της Εκκλησίας, ιδιαίτερα του Πρώτου ανάμεσά μας, του Οικουμενικού Πατριάρχη, εξωτερικά φαίνεται να είναι γεμάτη από τη δόξα, το σεβασμό και την εκτίμηση. Αλλά μόνο ο Θεός και Εσείς ο Ίδιος γνωρίζετε πλήρως πόσο δύσκολη είναι η διακονία αυτή, πόσο βαρύς είναι ο σταυρός που ανατέθηκε στους ώμους Σας σχεδόν πριν από τρεις δεκαετίες. Αυτό γίνεται ιδιαίτερα κατανοητό σήμερα, όταν λόγω των γενναίων κανονικών Σας αποφάσεων σχετικά με την επίλυση του πολυχρόνιου εκκλησιαστικού προβλήματος στην Ουκρανία, κάποιοι προβαίνουν σε ψευδείς κατηγορίες εις βάρος Σας. Σε απάντηση όλων αυτών, επιθυμώ να παραθέσω το ψαλμικό: «Καταράσονται αυτοί, και συ ευλογήσεις· οι επανιστάμενοί μοι αισχυνθήτωσαν, ο δε δούλός σου ευφρανθήσεται» (Ψαλμ. 180:28).
Σύμφωνα με τα ανθρώπινα μέτρα, τα 80 έτη είναι όντως μια ηλικία σοβαρή, αλλά ακριβώς σε αυτήν την ηλικία ο Κύριος κάλεσε τον Μωϋσή να διακονήσει και σε όλες τις επόμενες δεκαετίες παρείχε σε αυτόν τη δύναμη για να οδηγεί τον λαό του Θεού. Επομένως, και εγώ προσωπικά, και όλο το πλήρωμα της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας -οι αρχιερείς, οι ιερείς, οι μοναχοί και οι λαικοί- ευχόμαστε στην Παναγιότητά Σας πολλά και ευλογημένα έτη διακονίας, με υγεία αδιάπτωτη, με ενίσχυση των πνευματικών και σωματικών Σας δυνάμεων και με όλα τα αγαθά από τον Θεό.
Ο Θεός να Σας ενδυναμώνει, με τις πρεσβείες των Αγίων προκατόχων Σας στο Θρόνο της Αγίας του Χριστού Μεγάλης Εκκλησίας, της Μητέρας μας, που και εκείνοι διακόνησαν όπως τους ανέθεσε ο Θεός και η Εκκλησία. Θα επικαλούμαστε και εμείς καθημερινά στις προσευχές μας τις άγιες πρεσβείες τους προς τον Κύριο για την Παναγιότητά Σας, για την Μητέρα Εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως, της οποίας είστε ο άξιος Προκαθήμενος, και για την επιτυχή διακονία Σας με την Χάρη και τη βοήθεια του Θεού στα έργα Σας.
Παρακαλούμε την Παναγιότητά Σας να προσεύχεται για την Ουκρανία και για την Τοπική μας Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας.
Πολλά και ευλογημένα έτη, Παναγιώτατε!
Με αδελφική αγάπη και εγκάρδιες ευχές
για την επέτειο των γενεθλίων Σας
† Ο Μητροπολίτης Κιέβου και πάσης Ουκρανίας Επιφάνιος
Photo: Ecumenical Patriarchate / Nikos Manginas