φωτογραφίες: Νικόλαος Μαγγίνας
Μακαριώτατοι καί τιμιώτατοι ἐν Χριστῷ Ἀδελφοί, Προκαθήμενοι τῶν Ἁγιωτάτων Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν μετά τῶν τιμίων συνοδῶν ὑμῶν,
Ὡς εὗ παρέστητε ἐν ταῖς αὐλαῖς τῆς Ἐκκλησίας ἡμῶν, τοῦ μαρτυρικοῦ καί ἱστορικοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, τοῦ ταπεινοῦ τούτου διακόνου τῆς ἐν Χριστῷ ἑνότητος πάντων ἡμῶν. Ἀπό μέσης καρδίας εὐχαριστοῦμεν ὑμῖν διά τόν κόπον τῆς ἀγάπης, ἥτις ἔφερεν ὑμᾶς ἐνταῦθα εἰς πρόθυμον ἀνταπόκρισιν εἰς τήν πρόσκλησιν ἡμῶν.
Δόξαν καί αἶνον ἀναπέμπομεν τῷ ἐν Τριάδι προσκυνητῷ Θεῷ ἡμῶν, ὅτι ἠξίωσεν ἡμᾶς, ἵνα καί πάλιν συνέλθωμεν ἐπί τό αὐτό εἰς μίαν εἰσέτι Σύναξιν ἡμῶν, τῶν ἐμπεπιστευμένων ὑπό τῆς χάριτος καί τοῦ ἐλέους Αὐτοῦ τήν εὐθύνην τῆς ἡγεσίας τῶν κατά τόπους αὐτοκεφάλων Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν, πέμπτην κατά σειράν, ἀφ᾿ οὗ ἤρξατο τό εὐλογημένον τοῦτο ἔθος ἐν ἔτει 1992, ὀλίγον μετά τήν εἰς τόν Θρόνον τῆς τοῦ Κωνσταντίνου Πόλεως ἀνάρρησιν τῆς ἡμετέρας Μετριότητος.
«Ἰδού δή τί καλόν ἤ τί τερπνόν ἀλλ᾿ ἤ τό κατοικεῖν ἀδελφούς ἐπί τό αὐτό», ἀναφωνοῦμεν καί ἡμεῖς μετά τοῦ ἱεροῦ Ψαλμῳδοῦ. Ἡ καρδία ἡμῶν πεπλήρωται χαρᾶς καί ἀγαλλιάσεως ὑποδεχομένη ὑμᾶς καί περιπτυσσομένη ἕνα ἕκαστον ἐξ ὑμῶν ἐν ἀγάπῃ ἀνυποκρίτῳ, ἐν τιμῇ βαθείᾳ καί ἐν προσδοκίαις αἰσίαις ἐκ τῆς συναντήσεως ἡμῶν.
Ὄντως μέγα, εὐλογημένον καί, θά ἐλέγομεν, ἱστορικόν τό γεγονός τῆς συναντήσεως ἡμῶν! Ἡ πνοή τοῦ Παρακλήτου συνήγαγεν ἡμᾶς, καί τά ὄμματα τῶν τε ἐντός καί τῶν ἐκτός τῆς Ἐκκλησίας ἡμῶν ἐν ἀγωνίᾳ στρέφονται πρός τήν Σύναξιν ταύτην, ἐν ἀναμονῇ τοῦ λόγου οἰκοδομῆς καί παρακλήσεως, τοῦ ὁποίου τόσην ἀνάγκην ἔχει σήμερον ὁ ἄνθρωπος.
Τοῦτο αὐξάνει καί ἐπιτείνει τήν εὐθύνην ἡμῶν, καί καθιστᾶ ἐντονωτέραν τήν ἀνάγκην, ὅπως ἐκζητήσωμεν ἐν προσευχῇ θερμῇ τήν ἄνωθεν βοήθειαν εἰς τό προκείμενον ἡμῖν ἔργον, ἄνευ τῆς ὁποίας οὐδέν δυνάμεθα ποιεῖν (πρβλ. Ἰωάν. ιε΄ 5). Διό καί ἡμεῖς ταπεινῶς δεόμεθα τοῦ Δομήτορος τῆς Ἐκκλησίας Κυρίου, ὅπως εὐλογήσῃ πλουσίως τό ἔργον ἡμῶν καί κατευθύνῃ διά τοῦ Παρακλήτου τάς καρδίας, διανοίας καί ἀποφάσεις ἡμῶν εἰς ἐκπλήρωσιν τοῦ ἁγίου θελήματος Αὐτοῦ, σύσφιγξιν καί σφυρηλάτησιν τῆς ἑνότητος ἡμῶν καί δόξαν τοῦ Ἁγίου ἐν Τριάδι Θεοῦ.
Ἀναμιμνησκόμενοι τάς προηγηθείσας Συνάξεις τῶν Προκαθημένων τῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν,αἵτινες ἅπασαι, χάριτι θείᾳ, ἐστέφθησαν ὑπό πλήρους ἐπιτυχίας, φέρομεν εἰς τήν μνήμην ἡμῶν ἐν εὐγνωμοσύνῃ τούς προαπελθόντας καί μακαρίᾳ ἤδη τῇ λήξει γενομένους ἐκ τῶν μετασχόντων εἰς τάς Συνάξεις ταύτας Προκαθημένους, τούς ἀοιδίμους Πατριάρχας Ἀλεξανδρείας Παρθένιον καί Πέτρον, Ἀντιοχείας Ἰγνάτιον, Ἱεροσολύμων Διόδωρον, Μόσχας Ἀλέξιον, Σερβίας Παῦλον, Ρουμανίας Θεόκτιστον, Βουλγαρίας Μάξιμον, καί Ἀρχιεπισκόπους Κύπρου Χρυσόστομον, Ἀθηνῶν Σεραφείμ καί Χριστόδουλον, Πολωνίας Βασίλειον καί Τσεχίας καί Σλοβακίας Δωρόθεον, ὧν ἡ συμβολή εἰς τήν ἐπιτυχίαν τῶν γενομένων Συνάξεων ὑπῆρξε τά μέγιστα ἐποικοδομητική καί ὑπόκειται καί ἡμῖν, καί δή καί τοῖς διαδόχοις αὐτῶν, ὑπόδειγμα πρός μίμησιν καί παρακαταθήκη πρός διαφύλαξιν. Εἴη αὐτῶν ἡ μνήμη αἰωνία!
![]()
Οἱ λόγοι οἱ ὁδηγήσαντες ἡμᾶς εἰς τήν πρωτοβουλίαν τῆς συγκλήσεως τῆς παρούσης Συνάξεως τυγχάνουν ἤδη γνωστοί εἰς ὑμᾶς ἐκ τοῦ προσκλητηρίου Γράμματος, τό ὁποῖον ἀπηυθύναμεν εἰς τήν ἀγάπην ὑμῶν. «Ἔξωθεν μάχαι˙ ἔσωθεν φόβοι», ἐγράφομεν ὑμῖν ἀπηχοῦντες τούς λόγους τοῦ Ἀποστόλου (Β΄ Κορ. ζ΄ 6). Ἡ Ἁγία ἡμῶν Ἐκκλησία, ἐν τῷ κόσμῳ παροικοῦσα, ὑφίσταται πάντοτε τούς κλυδωνισμούς τῶν ἱστορικῶν ἀναταράξεων, αἱ ὁποῖαι ἐνίοτε εἶναι πολύ ἰσχυραί. Κατά τούς κρισίμους καιρούς, τούς ὁποίους ἤδη διερχόμεθα, αἱ ἀναταράξεις αὗται εἶναι ἰδιαιτέρως αἰσθηταί εἰς τάς γεωγραφικάς περιοχάς, ὅπου ἐγεννήθη, ἠνδρώθη καί ἤκμασεν ἡ Χριστιανική Ἐκκλησία, εἰς τά παλαίφατα πρεσβυγενῆ Πατριαρχεῖα τῆς Ἁγιωτάτης Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας,ἔνθα ἡ βία, ἐν ὀνόματι πολλάκις τῆς θρησκείας, κυριαρχεῖ καί ἀπειλεῖ πάντας τούς εἰς Χριστόν πιστεύοντας ἀνεξαρτήτως ὁμολογιακῆς ταυτότητος.
Ἐν θλίψει καί ἀνησυχίᾳ πολλῇ παρακολουθοῦμεν διώξεις χριστιανῶν, καταστροφάς καί βεβηλώσεις ἱερῶν ναῶν, ἀπαγωγάς ἤ καί φόνους κληρικῶν καί μοναχῶν, ἀκόμη δέ καί ἀρχιερέων, ὡς οἱ πρό μακροῦ ἀπαχθέντες καί ἔκτοτε ἀγνοούμενοι Μητροπολῖται Χαλεπίου Παῦλος, τοῦ παλαιφάτου Πατριαρχείου Ἀντιοχείας, καί Yuhanna Ibrahim τῆς Συροϊακωβιτικῆς Ἐκκλησίας.
Ἐνώπιον τοῦ ἀπειλητικοῦ δι᾿ αὐτήν ταύτην τήν ὑπόστασιν τῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν φαινομένου τούτου καλούμεθα νά ὑψώσωμεν τήν φωνήν τῆς διαμαρτυρίας ἡμῶν, ὄχι ὡς μεμονωμένα πρόσωπα ἤ Ἐκκλησίαι, ἀλλ᾿ ὡς ἡ ἡνωμένη μία ἀνά τήν οἰκουμένην Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία.
Ἀλλ᾿ ὁ διωγμός κατά τῆς εἰς Χριστόν πίστεως εἰς τήν ἐποχήν ἡμῶν δέν περιορίζεται εἰς τάς ὡς ἄνω μορφάς ἀπροκαλύπτων διώξεων. Μέγας εἶναι ἐπίσης, ὁ κίνδυνος, ὁ προερχόμενος ἐκ τῆς ραγδαίας ἐκκοσμικεύσεως τῶν ἄλλοτε χριστιανικῶν κοινωνιῶν, ἔνθα ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ τίθεται εἰς τό περιθώριον τοῦ δημοσίου βίου, καί θεμελιώδεις πνευματικαί καί ἠθικαί ἀρχαί τοῦ Εὐαγγελίου ἐξοβελίζονται ἀπό τήν ζωήν τῶν ἀνθρώπων.
![]()
Ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία, βεβαίως, οὐδέποτε ἐτάχθη ὑπέρ τῆς βιαίας ἐπιβολῆς τῶν εὐαγγελικῶν ἀρχῶν εἰς τούς ἀνθρώπους, τοποθετοῦσα τήν ἐλευθερίαν τοῦ ἀνθρωπίνου προσώπου ὑπεράνω ἀντικειμενικῶν κανόνων καί ἀξιῶν. Δέν ἀνήκει εἰς τήν φύσιν καί τό ἦθος τῆς Ὀρθοδοξίας ὁ καταναγκασμός οἱασδήτινος μορφῆς. Τά τοῦ ἠθικοῦ βίου τῶν ἀνθρώπων ἀντιμετωπίζονται ὑπό τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας ὡς προσωπικά θέματα ἑνός ἑκάστου διευθετούμενα διά τῆς προσωπικῆς σχέσεως ἑκάστου τῶν πιστῶν ἐν ἐλευθερίᾳ μετά τοῦ πνευματικοῦ αὐτοῦ πατρός, καί ὄχι διά τῆς σπάθης τοῦ νόμου. Ἀλλά τοῦτο οὐδόλως ἀφαιρεῖ ἀπό τήν Ἐκκλησίαν τό καθῆκον νά προβάλλῃ τάς εὐαγγελικάς ἀρχάς εἰς τόν σύγχρονον κόσμον, ἔστω καί ἐάν αὗται ἔρχωνται ἐνίοτε εἰς σύγκρουσιν πρός τάς κρατούσας ἀντιλήψεις.
Ἡ Ἁγία ἡμῶν Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία χαρακτηρίζεται ἐκ τῆς προσηλώσεως αὐτῆς εἰς τάς παραδόσεις τοῦ παρελθόντος, καί τοῦτο ὀφείλει νά πράττῃ πάντοτε, διότι «Ἰησοῦς Χριστός χθές καί σήμερον ὁ αὐτός καί εἰς τούς αἰῶνας» (Ἑβρ. ιγ΄ 8). Ἀλλ᾿ ἡ ἱστορία κινεῖται, καί ἡ Ἐκκλησία ὀφείλει νά ἐνωτίζεται τούς προβληματισμούς τοῦ ἀνθρώπου κάθε ἐποχῆς. Παραδοσιακή Ἐκκλησία δέν σημαίνει ἀπολιθωμένη Ἐκκλησία, ἀδιάφορος εἰς τάς ἑκάστοτε προκλήσεις τῆς ἱστορίας. Καί αἱ προκλήσεις αὐταί εἶναι ἰδιαιτέρως ἔντονοι εἰς τάς ἡμέρας ἡμῶν, καί ὀφείλομεν νά τάς προσέξωμεν.
Μία ἐξ αὐτῶν προέρχεται ἀπό τήν ραγδαίαν ἀνάπτυξιν τῆς τεχνολογίας καί τῆς ἐπ᾿ αὐτῆς στηριζομένης παγκοσμιοποιήσεως.Ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία ὑπῆρξε πάντοτε οἰκουμενική εἰς τήν νοοτροπίαν καί τήν δομήν αὐτῆς. Ἀποστολή της ἦτο πάντοτε νά προσεγγίσῃ καί περιλάβῃ εἰς τό σῶμα τοῦ Χριστοῦ «πάντα τά ἔθνη», ἀνεξαρτήτως φυλῆς, χρώματος ἤ ἄλλων φυσικῶν ἰδιοτήτων. Ἀλλ᾿ ἡ οἰκουμενική αὕτη προσέγγισις ἐγένετο πάντοτε ὑπό τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας μετά σεβασμοῦ πρός τήν ἰδιαιτερότητα ἑκάστου λαοῦ, τήν νοοτροπίαν καί τάς παραδόσεις του.
![]()
Ἡ τεχνολογία σήμερον ἑνώνει τούς λαούς, καί τοῦτο ἔχει ἀναμφιβόλως εὐεργετικάς συνεπείας εἰς τήν διάδοσιν τῆς γνώσεως καί τῆς πληροφορίας. Ἀποτελεῖ ὅμως συγχρόνως δίαυλον μεταδόσεως καί ἐμμέσως ἐπιβολῆς συγκεκριμένων πολιτισμικῶν προτύπων, τά ὁποῖα δέν συνᾴδουν πάντοτε πρός τάς ἰδιαιτέρας παραδόσεις τῶν λαῶν. Ἡ χρῆσις τῆς τεχνολογίας δέν πρέπει νά γίνηται ἀδιακρίτως καί ἄνευ ἐπιγνώσεως τῶν κινδύνων, τούς ὁποίους συνεπάγεται. Ἡ Ἐκκλησία ὀφείλει νά ἐπαγρυπνῇ ὡς πρός τό θέμα τοῦτο.
Συναφές πρός τοῦτο εἶναι καί τό θέμα τῆς, ἐν πολλοῖς τῇ βοηθείᾳ καί τῆς τεχνολογίας, ραγδαίας ἀναπτύξεως τῶν ἐπιστημονικῶν ἐπιτευγμάτων, ἰδίᾳ εἰς τόν χῶρον τῆς βιοτεχνολογίας. Αἱ δυνατότητες τῆς συγχρόνου ἐπιστήμης ἐξικνοῦνται μέχρι παρεμβάσεων εἰς τά ἐνδότατα τῆς φύσεως καί εἰς γενετικάς τροποποιήσεις δυναμένας νά ὁδηγήσουν εἰς θεραπείας ἀσθενειῶν, δημιουργοῦσαι ὅμως σοβαρά ἠθικά προβλήματα, ἐπί τῶν ὁποίων ἡ Ἐκκλησία δύναται καί ὑποχρεοῦται νά ἔχῃ λόγον.
Ὀφείλομεν νά ὁμολογήσωμεν ὅτι ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία δέν ἔχει ἐπιδείξει τήν δέουσαν εὐαισθησίαν ὡς πρός τό θέμα τοῦτο. Κατά τήν προηγουμένην Σύναξιν ἡμῶν ἐν ἔτει 2008 ἀπεφασίσθη ἡ συγκρότησις Διορθοδόξου Ἐπιτροπῆς Βιοηθικῆς, ἥτις καί, τῇ πρωτοβουλίᾳ τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, συνῆλθεν ἐν Κρήτῃ εἰς πρώτην συνεδρίαν, ἀλλ᾿ ἡ ἀνταπόκρισις τῶν ἀδελφῶν Ἐκκλησιῶν δέν ὑπῆρξε τοιαύτη ὥστε νά ἐπιτρέψῃ τήν συνέχισιν τῆς προσπαθείας. Ἐλπίζομεν τοῦτο νά συμβῇ εἰς τό ἀμέσως προσεχές μέλλον ὥστε ἡ φωνή τῆς Ὀρθοδοξίας νά ἀκουσθῇ καί ἐπί ἑνός τόσον σημαντικοῦ θέματος.
![]()
Ἐνωτιζομένη τά τρέχοντα ὑπαρξιακά προβλήματα τοῦ ἀνθρώπου ἡ Ὀρθοδοξία πρέπει νά συνεχίσῃ καί ἐκείνη τάς προσπαθείας αὐτῆς καί διά τήνπροστασίαν τοῦ φυσικοῦ περιβάλλοντος. Ὅτε τό Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον, πρῶτον ἐξ ὅλου τοῦ χριστιανικοῦ κόσμου, ἀνέδειξε τήν κρισιμότητα τοῦ θέματος τούτου,ἤδη ἐπί τοῦ μακαριστοῦ προκατόχου ἡμῶν Πατριάρχου Δημητρίου, ἐν ἔτει 1989, καί διά σειρᾶς διεθνῶν ἐπιστημονικῶν συμποσίων ὑπό τήν αἰγίδα ἡμῶν ἐσυνέχισε τήν προσπάθειαν ταύτην, ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία παρέμεινεν ἐπί πολύ ἡ μόνη χριστιανική φωνή ἐπί τοῦ σοβαροῦ τούτου θέματος.
Σήμερον καί ἄλλαι χριστιανικαί ἐκκλησίαι καί ὁμολογίαι ἀποδίδουν τήν δέουσαν σημασίαν εἰς τό κρίσιμον τοῦτο ζήτημα, ἀλλ᾿ ἡ Ὀρθοδοξία παραμένει πάντοτε ἡ κατ᾿ ἐξοχήν ἁρμοδία, ὡς ἐκ τῆς λειτουργικῆς καί ἀσκητικῆς παραδόσεως αὐτῆς, διά νά συμβάλῃ εἰς τήν ἀντιμετώπισιν τῆς κρίσεως αὐτῆς, ἡ ὁποία, ὡς ἐκ τῆς πλεονεξίας καί τοῦ εὐδαιμονισμοῦ τοῦ συγχρόνου ἀνθρώπου, ἀπειλεῖ μέ καταστροφήν τήν δημιουργίαν τοῦ Θεοῦ.
Τέλος, ἡ Ἁγιωτάτη ἡμῶν Ἐκκλησία ὀφείλει νά ἐνωτισθῇ μετά προσοχῆς καί συμπαθείας τά προβλήματα, τά ὁποῖα δημιουργεῖ διά τόν ἄνθρωπον ἡ οἰκονομική δομή τοῦ συγχρόνου κόσμου. Ὅλοι παριστάμεθα μάρτυρες τῶν ἀρνητικῶν συνεπειῶν διά τήν ἀξιοπρέπειαν καί τήν ἐπιβίωσιν τοῦ ἀνθρωπίνου προσώπου ὡς ἐκ τῶν οἰκονομικῶν κρίσεων, αἱ ὁποῖαι συνθλίβουν τόν ἄνθρωπον εἰς πολλάς περιοχάς τῆς γῆς καί μάλιστα εἰς χώρας ἐκ τῶν θεωρουμένων ὡς οἰκονομικῶς «ἀνεπτυγμένων». Ἀνεργία τῶν νέων, αὔξησις τοῦ ἀριθμοῦ τῶν πτωχῶν, ἀβεβαιότης διά τήν αὔριον, πάντα ταῦτα μαρτυροῦν ὅτι πολύ ἀπέχει ἡ σύγχρονος ἀνθρωπότης ἐκ τῆς ἐφαρμογῆς τῶν ἀρχῶν τοῦ Εὐαγγελίου, τοῦτο δέ οὐχί ἄνευ εὐθύνης καί ἡμῶν, οἵτινες ἐξαντλοῦντες πολλάκις τήν ποιμαντικήν μέριμναν ἡμῶν περί τά «πνευματικά» λησμονοῦμεν ὅτι ὁ ἄνθρωπος ἔχει ἀνάγκην τροφῆς καί στοιχειωδῶν ὑλικῶν μέσων, διά νά ζήσῃ ἐν ἀξιοπρεπείᾳ, ὡς πρόσωπον - εἰκών Θεοῦ. Εἶναι ἀνάγκη νά ἀκουσθῇ ἡ φωνή τῆς Ὀρθοδοξίας καί ἐπί τῶν θεμάτων τούτων, διά νά καταδειχθῇ ὅτι ὄντως κατέχει τήν ἀλήθειαν καί παραμένει πιστή εἰς τάς ἀρχάς τοῦ Εὐαγγελίου.
![]()
Ἀλλά, διά νά συμβοῦν πάντα ταῦτα, πεφιλημένοι ἐν Κυρίῳ Ἀδελφοί, ἀπαιτεῖται μία ἐκ τῶν ὧν οὐκ ἄνευ συνθήκη. Καί αὕτη εἶναι ἡ ἑνότης τῆς Ἐκκλησίας ἡμῶν καί ἡ δυνατότης νά ἀρθρώσῃ ἑνιαῖον λόγον πρός τόν σύγχρονον ἄνθρωπον. Τοῦτο πρέπει νά ἀπασχολήσῃ καί τήν παροῦσαν Σύναξιν ἡμῶν ὡς ἐμπεπιστευμένων τήν εὐθύνην τῆς ἑνότητος τῆς Ἁγιωτάτης ἡμῶν Ἐκκλησίας.
Ὡς γνωστόν, ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία συνίσταται ἐξ αὐτοκεφάλων κατά τόπους Ἐκκλησιῶν, αἵτινες κινοῦνται ἐντός ὁρίων καθωρισμένων ὑπό τῶν Ἱερῶν Κανόνων καί τῶν χορηγησάντων τήν αὐτοκεφαλίαν Τόμων, ἔχουσαι τό δικαίωμα πλήρους αὐτοδιοικήσεως ἄνευ οἱασδήτινος ἔξωθεν ἐπεμβάσεως. Τό σύστημα τοῦτο, τό ὁποῖον ἐκληροδότησαν εἰς ἡμᾶς οἱ Πατέρες ἡμῶν, ἀποτελεῖ εὐλογίαν, τήν ὁποίαν δέον νά τηρήσωμεν ὡς κόρην ὀφθαλμοῦ. Διά τοῦ συστήματος τούτου ἀποφεύγεται πᾶσα ἐκτροπή εἰς ξένας πρός τήν Ὀρθόδοξον ἐκκλησιολογίαν ἀντιλήψεις περί ἀσκήσεως παγκοσμίου ἐξουσίας ὑφ᾿ οἱασδήτινος κατά τόπον Ἐκκλησίας ἤ Προκαθημένου αὐτῆς. Ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία ἀποτελεῖ κοινωνίαν αὐτοκεφάλων καί αὐτοδιοικουμένων Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν.
Ἀλλ᾿ εἰς τοῦτο τό σημεῖον ἀκριβῶς ὑπόκειται ἕν σοβαρόν ἐρώτημα. Πῶς καί διά ποίου τρόπου ἐκφράζεται ἡ κοινωνία τῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν;Ἡ ἱστορική πεῖρα κατέδειξεν ὅτι πολλάκις αἱ αὐτοκέφαλοι Ἐκκλησίαι φέρονται ὡς αὐτάρκεις Ἐκκλησίαι, ὡσάν νά λέγουν πρός τάς λοιπάς Ἐκκλησίας «χρείαν σου οὐκ ἔχω» (Α΄ Κορ. 12, 21). Ἀντί νά ἐπιζητήσουν συνεργασίαν μετά τῶν ἄλλων Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν ἐπί θεμάτων ἀφορώντων εἰς σύνολον τήν Ὀρθοδοξίαν, ἐνεργοῦν αὐτοβούλως ἀναπτύσσουσαι διμερεῖς σχέσεις μετά τῶν ἐκτός τῆς Ὀρθοδοξίας, ἐνίοτε μάλιστα μετά τινος πνεύματος ἀνταγωνισμοῦ. Ἄλλαι αὐτοκέφαλοι Ἐκκλησίαι διαφοροποιοῦν τήν στάσιν αὐτῶν ἔναντι τῶν μή Ὀρθοδόξων μή μετέχουσαι ἐνεργῶς εἰς πανορθοδόξως ἀποφασισθείσας ἐνεργείας.
Συμβαίνει μάλιστα προσφάτως καί πανορθοδόξως προσυνοδικῶς ληφθεῖσαι ἀποφάσεις νά μή τηρῶνται ὑπό τινων Ἐκκλησιῶν παρά τό ὅτι αὗται συνυπέγραψαν τάς ἀποφάσεις ταύτας. Τί δέ νά εἴπωμεν διά περιπτώσεις αὐτοβούλων ἀμφισβητήσεων κανονικῶν ὁρίων μεταξύ ἀδελφῶν Ἐκκλησιῶν, προκαλουσῶν παραπικασμούς καί ἐνίοτε διαταραχήν τῆς κοινωνίας αὐτῶν; Πάντα ταῦτα καθιστοῦν ἐμφανῆ τήν ἀνάγκην ἑνός ὀργάνου, θεσμικῶς ἤ μή κατοχυρουμένου, τό ὁποῖον νά ἐπιλύῃ τάς ἀνακυπτούσας διαφοράς καί τά δημιουργούμενα ἑκάστοτε προβλήματα, ὥστε νά μή ὁδηγώμεθα εἰς διαιρέσεις καί συγκρούσεις.
![]()
Ἐκ τούτων καταφαίνεται ἡ καιρία σπουδαιότης τῆς συνοδικότητος ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ. Ὁ συνοδικός θεσμός ἀπετέλεσεν ἐξ ἀρχῆς θεμελιώδη πτυχήν τῆς ζωῆς τῆς Ἐκκλησίας. Πᾶσα διαφορά ἤ ἀμφισβήτησις τόσον εἰς θέματα πίστεως ὅσον καί κανονικῆς τάξεως ἐτίθετο ὑπό τήν κρίσιν τῆς Συνόδου. Χαρακτηριστικόν παράδειγμα ἡ στάσις τοῦ Μ. Βασιλείου ἔναντι τοῦ ζητήματος τοῦ ἀναβαπτισμοῦ τῶν αἱρετικῶν καί τῶν σχισματικῶν, περί τοῦ ὁποίου εἶχε παραλάβει τήν αὐστηράν παράδοσιν τῶν προκατόχων του ἐν Καππαδοκίᾳ: τό ζήτημα δέον νά κριθῇ ὑπό συνόδου ἐπισκόπων, οἵτινες καί δύνανται νά τροποποιήσουν τήν προγενεστέραν παράδοσιν (κανόνες 1 καί 47). Πᾶσαι αἱ διαφοραί μεταξύ τῶν Ἐκκλησιῶν ἤ ἐκτός αὐτῶν ἐκρίνοντο τελεσιδίκως ὑπό Συνόδων, εἰς τάς ἀποφάσεις τῶν ὁποίων τελικῶς ὑπήκουον καί οἱ διαφωνοῦντες («Ἡ ψῆφος τῶν πλειόνων κρατείτω» Καν. 6 τῆς Α΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου).
Τό συνοδικόν τοῦτο σύστημα ἐτηρήθη καί τηρεῖται κατά τό μᾶλλον ἤ ἦττον εὐλαβῶς, ἐντός τῶν αὐτοκεφάλων Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν, ἀπουσιάζει ὅμως ὁλοσχερῶς εἰς τάς μεταξύ αὐτῶν σχέσεις. Τοῦτο ἀποτελεῖ πηγήν μειζόνων προβλημάτων. Τοῦτο δημιουργεῖ τήν εἰκόνα μιᾶς Ὀρθοδοξίας πολλῶν Ἐκκλησιῶν καί οὐχί μιᾶς Ἐκκλησίας. Τοῦτο οὐδόλως συνᾴδει πρός τήν Ὀρθόδοξον ἐκκλησιολογίαν˙ ἀποτελεῖ ἐκτροπήν ἐξ αὐτῆς καί πηγήν δεινῶν. Ὀφείλομεν νά ἐνισχύσωμεν τόν συνοδικόν θεσμόν καί πέραν τῶν ὁρίων ἑκάστης τῶν Ἐκκλησιῶν ἡμῶν. Ὀφείλομεν νά ἀναπτύξωμεν τήν συνείδησιν μιᾶς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, καί τοῦτο μόνον διά τῆς συνοδικότητος δύναται νά ἐπιτευχθῇ.
Πρό πεντηκονταετίας καί πλέον, ὅτε ὁ ἀοίδιμος ὁραματιστής Οἰκουμενικός Πατριάρχης Ἀθηναγόρας ἔκαμε τά πρῶτα βήματα, διά νά ἑνώσῃ τήν Ὀρθοδοξίαν, καθιερώθη ὁ θεσμός τῶν Πανορθοδόξων Διασκέψεων,ἀπό τάς ὁποίας προέκυψαν ἀποφάσεις κοιναί τῶν Ὀρθοδόξων ὡς πρός τά θέματα τά ἁπτόμενα τῶν σχέσεων μετά τῶν μή Ὀρθοδόξων. Αἱ ἀποφάσεις αὗται ἐθεωρήθησαν δεσμευτικαί δι᾿ ὅλας τάς Ὀρθοδόξους Ἐκκλησίας ἐνσωματωθεῖσαι, οἱονεί, εἰς τό «ἐσωτερικόν δίκαιον» ἑκάστης ἐξ αὐτῶν. Σήμερον αἱ ἀποφάσεις αὗται ἀμφισβητοῦνται ἤ καί βάλλονται ὅλως αὐθαιρέτως καί ἀντικανονικῶς ὑπό μερίδων ἐντός τῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν, αἱ ὁποῖαι μερίδες, δίκην οἰκουμενικῆς συνόδου, ἀμφισβητοῦν αὐτάς προκαλοῦσαι ἀναστάτωσιν εἰς τούς κόλπους τῶν πιστῶν. Ἀτυχῶς, τό φαινόμενον τοῦτο γίνεται ἀνεκτόν καί ὑπό τῶν ἐκκλησιαστικῶν ἀρχῶν Ἐκκλησιῶν τινων μέ ἀπροβλέπτους συνεπείας διά τήν ἑνότητα τοῦ ποιμνίου των. Ἀλλά αἱ συνοδικαί ἀποφάσεις δέον νά εἶναι σεβασταί ὑπό πάντων, διότι μόνον τοιουτοτρόπως θά διατηρηθῇ ἡ ἑνότης τῆς Ἐκκλησίας.
![]()
Ἀλλ᾿ αἱ Πανορθόδοξοι Διασκέψεις δέν ἐξήντλησαν εἰς ἑαυτάς τήν προσπάθειαν ἑνώσεως τῆς Ὀρθοδοξίας. Λίαν ἐνωρίς ἐκρίθη ὑπ᾿ αὐτῶν ὡς ἀπολύτως ἀναγκαία ἡ συγκρότησις τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Συνόδου τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, καί τοῦτο ἐξηγγέλθη ἐπισήμως πρός πάντα τόν χριστιανικόν κόσμον καί ἤρξατο ἡ προπαρασκευή τοῦ μεγάλου καί ἱστορικοῦ τούτου γεγονότος. Ἡ θεματολογία τῆς Συνόδου περιωρίσθη τελικῶς εἰς δέκα θέματα, ἐκ τῶν ὁποίων τά ὀκτώ ἔχουν ἤδη ὁλοκληρώσει τό στάδιον τῆς προπαρασκευῆς καί κεῖνται ἐνώπιον ἡμῶν πρός κρίσιν ὑπό τῆς μελλούσης Ἁγίας καί Μεγάλης Συνόδου.
Τά ὑπολειφθέντα δύο θέματα, ἤτοι τοῦ τρόπου ἀνακηρύξεως Ἐκκλησίας τινος ὡς αὐτοκεφάλου καί τῆς σειρᾶς μνημονεύσεως τῶν Ἐκκλησιῶν εἰς τά ἱερά Δίπτυχα προσέκρουσαν εἰς σοβαράς δυσκολίας κατά τήν προπαρασκευήν αὐτῶν, διό καί προεκρίθη ὑπό τῆς πλειονότητος τῶν ἀδελφῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν, ὅπως μή ἀποτελέσωσιν ἐμπόδιον εἰς τήν σύγκλησιν τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Συνόδου περιοριζομένης εἰς τά ἤδη προπαρασκευασθέντα θέματα (ἑνός ἐξ αὐτῶν, τοῦ περί ἀνακηρύξεως Ἐκκλησίας τινός ὡς αὐτονόμου, χρήζοντος εἰσέτι ἐγκρίσεως ὑπό Προσυνοδικῆς Πανορθοδόξου Διασκέψεως).
Ἀλλά καί τά ἤδη προετοιμασθέντα πανορθοδόξως θέματα περιλαμβάνουν μεταξύ αὐτῶν καί τινα, τά ὁποῖα χρήζουν ποιᾶς τινος ἀναθεωρήσεως καί ἐκσυγχρονισμοῦ ὡς διατυπωθέντα καί συμφωνηθέντα εἰς ἐποχήν παλαιοτέραν, ὅτε ἴσχυον διάφοροι συνθῆκαι καί προϋποθέσεις. Τοιαῦτα εἶναι, ἐπί παραδείγματι, τά ἀφορῶντα εἰς τάς κοινωνικάς συνθήκας τοῦ κόσμου, ὡς καί εἰς τά τῶν σχέσεων τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας πρός τούς μή Ὀρθοδόξους Χριστιανούς, τήν Οἰκουμενικήν Κίνησιν κ.τ.τ.. Τά κείμενα ταῦτα δέον νά ἀναθεωρηθοῦν ὑπό εἰδικῆς πρός τοῦτο συγκροτουμένης Διορθοδόξου Ἐπιτροπῆς ὥστε νά ἔλθουν εἰς τήν Ἁγίαν καί Μεγάλην Σύνοδον προσηρμοσμένα εἰς τήν σημερινήν πραγματικότητα.
![]()
Καί ταῦτα μέν ὡς πρός τήν θεματολογίαν τῆς Συνόδου. Ἀλλ᾿ ὡς εἶναι ἐμφανές, πάντα τά προβλεφθέντα θέματα τῆς Συνόδου ἀφοροῦν εἰς ζητήματα ἐσωτερικῆς ζωῆς καί ὀργανώσεως τῆς Ἐκκλησίας ἡμῶν. Οἱ καθορίσαντες τήν θεματολογίαν τῆς Συνόδου προκάτοχοι ἡμῶν ἔκριναν ὀρθῶς ὅτι ἐάν ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία δέν τακτοποιήσῃ τά τοῦ οἴκου της δέν δύναται νά ἀπευθυνθῇ μετ᾿ αὐθεντίας καί κύρους εἰς τόν κόσμον. Ἀλλ᾿ αἱ προσδοκίαι τοῦ κόσμου ἐκ τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Συνόδου θά περιλαμβάνουν ἀσφαλῶς καί τήν ἀναφοράν αὐτῆς εἰς θέματα ἀπασχολοῦντα τούς ἀνθρώπους τῆς ἐποχῆς ἡμῶν εἰς τόν καθημερινόν των βίον, καί διά τοῦτο ἐπιβάλλεται ὅπως ἡ Σύνοδος αὕτη ἐκπέμψῃ Μήνυμα ὑπαρξιακῆς σημασίας διά τόν ἄνθρωπον τῆς ἐποχῆς ἡμῶν. Τό Μήνυμα τοῦτο, καλῶς προητοιμασμένον καί πάλιν ὑπό εἰδικῆς Διορθοδόξου Ἐπιτροπῆς, διαμορφουμένου καί ἐγκρινομένου ὑπό τῶν Πατέρων τῆς Συνόδου, θέλει ἀποτελέσει τήν φωνήν τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας εἰς τόν σύγχρονον κόσμον, τόν λόγον παρακλήσεως, παραμυθίας καί ζωῆς, τόν ὁποῖον ἀναμένει ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος ἀπό τήν Ὀρθόδοξον Ἐκκλησίαν.
Ἀλλ᾿ ἡ συγκρότησις τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Συνόδου θέλει ἀπαιτήσει καί ὡρισμένας ὀργανωτικῆς φύσεως διευθετήσεις, ἐπί τῶν ὁποίων καλούμεθα νά σκεφθῶμεν καί ἀποφασίσωμεν κατά τήν παροῦσαν Σύναξιν ἡμῶν, ὡς τῶν πλέον ἁρμοδίων καί ὑπευθύνων πρός τοῦτο. Οὕτω, θά πρέπει νά σκεφθῶμεν καί ἀποφασίσωμεν περί τοῦ τρόπου συγκροτήσεως τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Συνόδου, ἤτοι περί τοῦ τρόπου ἐκπροσωπήσεως εἰς αὐτήν τῶν Ἁγιωτάτων αὐτοκεφάλων Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν κατά τρόπον δίκαιον καί σύμφωνον πρός τάς ἀρχάς τῆς ἐκκλησιολογικῆς παραδόσεως ἡμῶν. Κατά τήν πρώτην χιλιετίαν τῆς ἱστορίας τῆς Ἐκκλησίας ἡμῶν, ὅτε ἴσχυεν ὁ θεσμός τῆς Πενταρχίας τῶν παλαιφάτων Πατριαρχείων, ἐθεωρεῖτο ἀπολύτως ἀναγκαῖον ὅπως ἐκπροσωπηθοῦν εἰς τάς Ἁγίας καί Οἰκουμενικάς Συνόδους ἅπαντα τά παλαίφατα Πατριαρχεῖα ἔστω καί διά μικροῦ ἀριθμοῦ ἐκπροσώπων.
Τό βάρος ἔπιπτεν ὄχι εἰς τόν ἀριθμόν τῶν παρόντων, ἀλλά εἰς τήν ἐξασφάλισιν τῆς ἐκπροσωπήσεως πάντων τῶν Ἀποστολικῶν Θρόνων. Κατά τήν διάρκειαν τῆς δευτέρας μ.Χ. χιλιετίας προσετέθησαν καί ἄλλα Πατριαρχεῖα καί αὐτοκέφαλοι Ἐκκλησίαι ἐπ᾿ ἀναφορᾷ πρός τήν κύρωσιν τοῦ καθεστῶτος αὐτῶν ὑπό μελλοντικῆς τινος Οἰκουμενικῆς Συνόδου (δι᾿ ὅσας ἐξ αὐτῶν δέν ἐδόθη τοιαύτη κύρωσις κατά τό παρελθόν). Κατ᾿ ἀναλογίαν, συνεπῶς, πρός τήν ἀρχαίαν παράδοσιν, εὐκταῖον θά εἶναι καί εἰς τήν περίπτωσιν τῆς μελετωμένης Ἁγίας καί Μεγάλης Συνόδου ὅπως ἐκπροσωπηθοῦν κατ᾿ αὐτήν πᾶσαι αἱ σήμερον ἀνεγνωρισμέναι αὐτοκέφαλοι Ὀρθόδοξοι Ἐκκλησίαι ὑπό ἀριθμοῦ ἀντιπροσώπων καθορισθησομένου ὑφ᾿ ἡμῶν, εἰ δυνατόν ἐν τῇ Συνάξει ταύτῃ.
Ἕτερον θέμα ὀργανωτικῆς φύσεως, τό ὁποῖον χρήζει ἀντιμετωπίσεως ὑφ᾿ ἡμῶν, εἶναι τό ἀναφερόμενον εἰς τόν τρόπον λήψεως τῶν ἀποφάσεων ὑπό τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Συνόδου. Διά λόγους δικαιοσύνης ἔναντι ἑκάστης αὐτοκεφάλου Ἐκκλησίας ἀνεξαρτήτως τοῦ ἀριθμοῦ τῶν ἐκπροσώπων αὐτῆς ἐπιβάλλεται ὅπως ἑκάστη αὐτοκέφαλος Ἐκκλησία διαθέτῃ μίαν μόνον ψῆφον κατά τήν λῆψιν τῶν τελικῶν ἀποφάσεων, τήν ὁποίαν θά ἐκθέτῃ ὁ Προκαθήμενος αὐτῆς κατά τήν ψηφοφορίαν. Κρίσιμον παραμένει τό ἐρώτημα ἐάν αἱ τελικαί ἀποφάσεις τῆς Συνόδου θά λαμβάνωνται καθ᾿ ὁμοφωνίαν ἤ κατά πλειονοψηφίαν τῶν μετεχουσῶν τῆς Συνόδου Ἐκκλησιῶν. Ἐάν ληφθῇ ὡς κριτήριον τῆς ἐπιλογῆς ἡμῶν ἡ ἀρχαία κανονική παράδοσις τῆς Ἐκκλησίας, ἡ κανονική τάξις ἐπιβάλλει ὅπως τελικῶς ἐπικρατῇ εἰς τάς ἀποφάσεις τῆς Συνόδου «ἡ ψῆφος τῶν πλειόνων» (Καν. 6 τῆς Α΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου). Τοῦτο θά πρέπει νά ἴσχυεν ἐν τῇ ἀρχαίᾳ Ἐκκλησίᾳ ἀκόμη καί περί θεμάτων πίστεως, δοθέντος ὅτι εἰς πολλάς ἐκ τῶν μεγάλων Συνόδων, ὡς ἡ Γ΄ Οἰκουμενική καί ἄλλαι, μετεῖχον καί οἱ ἐν τέλει ἀνακηρυχθέντες ὑπό τῆς Συνόδου αἱρετικοί καί ἀποβλητέοι τῆς Ἐκκλησίας, οἵτινες ἀπετέλεσαν τήν μειονοψηφίαν. Προκειμένου, πάντως, περί θεμάτων κανονικῆς φύσεως, ἀναμφιβόλως ἡ ἐνδεδειγμένη ὑπό τῆς παραδόσεως τάξις ὁδηγεῖ εἰς τήν διά πλειονοψηφίας λῆψιν τῶν τελικῶν ἀποφάσεων χωρίς βεβαίως τοῦτο νά ἀποκλείῃ καί τήν πάντοτε εὐκταίαν ὁμοφωνίαν. Ἐναπόκειται εἰς ἡμᾶς νά ἀποφασίσωμεν καί περί τοῦ θέματος τούτου.
![]()
Ἀγαπητοί ἐν Χριστῷ Ἀδελφοί,
Ἡ παροῦσα Σύναξις ἡμῶν εἶναι καιρίας σπουδαιότητος. Ἔρχεται εἰς μίαν ἱστορικήν συγκυρίαν κατά τήν ὁποίαν ἡ Ἐκκλησία ὑφίσταται ἰσχυρούς κλυδωνισμούς καί κρίνεται ἡ δυνατότης αὐτῆς νά ἀσκήσῃ τήν σωτήριον ἀποστολήν της. Τίποτε δέν εἶναι πλέον δεδομένον, ὡς ἦτο εἰς ἄλλας ἐποχάς˙ ὅλα ἠμποροῦν νά ἀλλάξουν ἀπό τήν μίαν στιγμήν εἰς τήν ἄλλην.Ὁ ἐφησυχασμός εἶναι πηγή καταστροφῆς. Οὔτε κρατικαί ἐξουσίαι δύνανται νά διασφαλίσουν τήν Ἐκκλησίαν, οὔτε πλοῦτος ἤ δύναμις κοσμική, οὔτε αἱ κοινωνίαι ἀποδέχονται τό κήρυγμα τοῦ Εὐαγγελίου ἄνευ ἀμφισβητήσεων καί ἀντιρρήσεων. Σήμερον πρέπει νά πείσωμεν τούς ἀνθρώπους ὅτι διαθέτομεν λόγον ζωῆς, μήνυμα ἐλπίδος καί βίωμα ἀγάπης. Πρέπει πρός τοῦτο νά διαθέτωμεν κῦρος καί ἀξιοπιστίαν.
Βασικήν προϋπόθεσιν διά νά πείσωμεν τόν κόσμον ἀποτελεῖ πρώτιστα πάντων ἡ ἰδική μας ἐσωτερική ἑνότης. Εἶναι θλιβερόν καί ἐπικίνδυνον διά τό κῦρος τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας τό νά ἐμφανιζώμεθα πολλάκις ἔναντι τῶν ἐκτός αὐτῆς διῃρημένοι καί ἀντιδικοῦντες. Ἔχομεν καί διδάσκομεν τήν τελειοτέραν ἐκκλησιολογίαν, ἀλλ᾿ ἀρνούμεθα ἐνίοτε νά τήν ἐφαρμόσωμεν. Ἔχομεν μίαν ἀκριβῆ τάξιν ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ καθωρισμένην ὑπό τῶν Ἱερῶν Κανόνων τῶν Ἁγίων Οἰκουμενικῶν Συνόδων, ἀλλά δίδομεν ἐνίοτε τήν ἐντύπωσιν πρός τούς ἔξω ὅτι διαφωνοῦμεν ἀκόμη καί περί τοῦ ποῖος εἶναι «πρῶτος» ἐν ἡμῖν. Ἔχομεν τόν συνοδικόν θεσμόν ὡς αὐθεντίαν, πρός τήν ὁποίαν πάντες δέον νά συμμορφώνωνται, ἀλλ᾿ ἐπιτρέπομεν δι᾿ ὀλιγωρίαν ἤ κακῶς νοουμένην σκοπιμότητα, ὑποκρύπτουσαν πολλάκις ἀτομικήν αὐτοπροστασίαν, νά καταπατῶνται αἱ συνοδικαί ἀποφάσεις ὑπό μερίδων τῶν ποιμνίων ἡμῶν διεκδικουσῶν τό ἀλάθητον τῆς πίστεως. Γενικῶς εἰπεῖν, ἐμφανίζομεν σημεῖα διαλύσεως. Καιρός νά δώσωμεν προτεραιότητα εἰς τήν ἑνότητα τόσον ἐντός ἑκάστης τῶν Ἐκκλησιῶν ἡμῶν, ὅσον καί μεταξύ τούτων.
Ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία, εἰς τήν ὁποίαν χάριτι θεοῦ ἀνήκομεν, δέν διαθέτει ἄλλο ὄργανον διασφαλίσεως τῆς ἑνότητος αὐτῆς πλήν τῆς συνοδικότητος.Διά τόν λόγον αὐτόν ἡ περαιτέρω ἀναβολή τῆς συγκλήσεως τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Συνόδου τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας πλήττει σοβαρῶς τήν ἑνότητα αὐτῆς. Ἡ εὐθύνη ἡμῶν διά τοῦτο εἶναι μεγάλη. Ἡ Ἐκκλησία τῆς Κωνσταντινουπόλεως, ἡ ὁποία καθ᾿ ὅλην τήν διάρκειαν τῆς ἱστορίας αὐτῆς μετά τό μετά τῆς Ρώμης μέγα Σχῖσμα, ὑπηρέτησε τήν ἑνότητα τῆς Ὀρθοδοξίας συγκαλοῦσα κατ᾿ ἐπανάληψιν πανορθοδόξους Συνόδους, αἰσθάνεται καί σήμερον βαρύ τό χρέος αὐτῆς ἔναντι τῆς πανορθοδόξου ἑνότητος. Ἀλλ᾿ εὐτυχῶς εἰς τοῦτο δέν εἶναι μόνη. Καί αἱ λοιπαί αὐτοκέφαλοι Ὀρθόδοξοι Ἐκκλησίαι ἀπέδειξαν πρό πεντηκονταετίας καί πλέον ὅτι ἐπιθυμοῦν σύγκλησιν Ἁγίας καί Μεγάλης Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας ἡμῶν. Ἤδη ἐπέστη ὁ καιρός, καί «οἱ καροί οὐ μενετοί». Τό τέλειον τῆς προπαρασκευῆς δέν ἔχει τέλος. Ἄς ἀρκεσθῶμεν εἰς τά ἄχρι τοῦδε συμπεφωνημένα. Ἄς λύσωμεν ἄνευ χρονοτριβῆς ἐν ἀγάπῃ καί κατά τούς Ἱερούς Κανόνας ὅσας τυχόν διαφοράς εἰσέτι ἔχομεν εἰς τάς μεταξύ ἡμῶν σχέσεις. Ἄς «ἀγαπήσωμεν ἀλλήλους, ἵνα ἐν ὁμονοίᾳ ὁμολογήσωμεν» τόν ἕνα ἐν τριάδι Θεόν καί τόν ὑπέρ πάντων ἀνεξαιρέτως παθόντα καί ἀναστάντα Κύριον εἰς ἕνα κόσμον, ὁ ὁποῖος ἔχει τόσην ἀνάγκην τοῦ κηρύγματος τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ. Ἄς χωρήσωμεν εἰς τήν σύγκλησιν τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Συνόδου τό ταχύτερον δυνατόν, καί ἄς ἀφήσωμεν τόν Παράκλητον νά ὁμιλήσῃ, ἐπαφιέμενοι εἰς τήν πνοήν Του.
![]()
Ταῦτα, πεφιλημένοι ἐν Κυρίῳ Ἀδελφοί, ἀπό ἀδελφικῆς καρδίας ἐπί τῇ ἐνάρξει τῶν ἐργασιῶν τῆς Συνάξεως ἡμῶν.
"Τῷ δέ δυναμένῳ ὑπέρ πάντα ποιῆσαι ὑπερεκπερισσοῦ ὧν αἰτούμεθα ἤ νοοῦμεν, κατά τήν δύναμιν τήν ἐνεργουμένην ἐν ἡμῖν, αὐτῷ ἡ δόξα ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ εἰς πάσας τάς γενεάς τοῦ αἰῶνος τῶν αἰώνων. Ἀμήν" (Ἐφεσ. 3, 20-21).
